Slétta 1921. 100 ferfaðmalóð sem liggur sjávarmegin við Kvennaskólann og að norðvestur horni hans.
Byggð 1921 af Guðmundi Björnssyni, sem bjó þar með konu sinni, Margréti Gísladóttur. Hún var ekkja Einars Andréssonar á Þorbrandsstöðum og móðir Einars í Einarsnesi. Guðmundur flutti suður er kona hans dó 1925.

Sléttárdalur er eyðibýli framantil í Sléttárdalnum. Það hét áður Stóradalssel og var hluti af Stóradalslandi. Það er mjög gott beitiland, en vetrarríki talsvert.
Árið 1911 var stofnað þarna lögbýli. Landamerki voru þó ekki þinglýst, en munu hafa verið ákveðin með munnlegu samkomulagi. Jörðin hefur verið í eyði frá 1944.

1973 var steyptur kjallari undir slökkvistöð við Norðurlandsveg. Þar átti að rísa stálgrindahús. Átti það að koma í september—október en seinkaði. Kom það ekki hingað fyrr en eftir áramót. Húsið er 315 m2 að stærð og verður um þriðjungur þess leigður bifreiðaeftirlitinu fyrst um sinn. Heildarkostnaður verður um 7 millj. króna.

Fyrsta Slökkvistöðin var í norður enda Hreppshússins við Koppagötu

Nafn þetta lítt skiljanlegt og gefur ranga hugmynd um staðinn, því að Slúttnes er ekki nes, heldur eyja, — ein af 40 (?) eyjum Mývatns.
Í "Íslandshandbók" er nafnið "Slútnes"

Félagið var stofnað 15. desember 1951 og var félagssvæði þess í Skagahreppi. Félagið dró nafn sitt af Þorbirni Kólka hinum nafnkunna sægarpi.
Í fyrstu stjórnina voru kosnir:
Pétur Sveinsson, formaður
Gunnar Lárusson,
Sigurður Pálsson,
Kristinn Lárusson,
Ólafur Pálsson.
Endurskoðendur:
Friðgeir Eiríksson,
Þorgeir Sveinsson.

Jörðin dregur nafn sitt af frekar lágu bergi, Smyrlabergi, sem bærinn stóð rétt sunnan við. Eigandi Smyrlabergs er Kristmundur Stefánsson í Grænuhlíð sem hann byggði á Grænunum í landinu þar sem áður hafði verið ræktun. Þar hefur Einar sonur hans byggt fjárhús yfir 80 fjár og hlöðu 220 m3, hann er eigandi þessara hús og hluta túns, Eigandi jarðarinnar að öðruleyti er Páll Stefánsson Blönduósi. Tún 12 ha. Veiðiréttur í Laxárvatni og Blöndu.

Snæringsstaðir er sú jörð sem er næsst norðan Ljótshóla. hús og tún nær fjallinu sem þar er orðið bratt. Bærinn er í 238 m hæð ysm en gnægð ræktarlands, er þó neðan túns og vegar í 180-200 m hæð ysm. Þar er nytjagott beitiland. Í suðvesturátt er mjög stormsamt þarna eins og á öllum hinum bæjunum í vestan verðum Svínadal. Hinsvegar er norðaustan áttin hæglátari þar en víðast annarsstaðar í héraðinu. Íbúðarhús byggt 1936 og 1951, 343 m3. Fjós fyrir 11 gripi. Fjárhús yfir 200 fjár og gömull torfhús yfir 60-70 fjár eða 15 hross.. Hlöður 911 m3. Tún 42 ha. Veiðiréttur í Svínadalsá.

Var áður hjáleiga frá Undirfelli og 1/5 úr þeirri jörð. Bærinn stóð samtýnis Brúsastaðabæ í Sléttu, en lítið hallandi túni, stutt á milli bæja.
Veiðiréttur í Vatnsdalsá. Tún 32 ha.

Snorrabúð var þar sem Skjalasafnið er núna, síðar hesthús

Sögufélag Húnvetninga var stofnað árið 1938 og var Magnús Björnsson Syðra-Hóli einn af forgöngumönnum þess. Félagið hefur gefið út eða stuðlað að útgáfu ýmissa rita um húnvetnsk fræði. Árið 1990 ákvað stjórn Sögufélagsins að stuðla að aukinni þekkingu um ættir Austur-Húnvetninga og einnig að heiðra minningu Magnúsar með því að láta fullvinna það ættfræðirit sem Magnús hafði hafið. Sama ár var Guðmundur Sigurður Jóhannsson ættfræðingur ráðinn til verksins og hefur hann unnið að því meira og minna síðan. Hafði hann til þess aðstöðu á Héraðsskjalasafni Skagfirðinga á Sauðárkróki, en þar er til staðar eitt besta og aðgengilegasta safn ættfræðirita sem til er á landinu. Á þessum níu árum hefur Guðmundur aukið og bætt svo við handrit Magnúsar að nú er mikill meirihluti ritsins orðinn verk Guðmundar. Auk framlags Guðmundar hafa fjölmargir einstaklingar, fyrirtæki, sveitarfélög og stofnanir lagt þessu verki lið; með söfnun upplýsinga og mynda, tölvuvinnu og fjárframlögum.
Árið 1997 samdi Sögufélagið Húnvetningur við bókaforlagið Mál og mynd um útgáfu þessa rits. Ættir Austur-Húnvetninga eru raktar svo langt aftur sem heimildir leyfa, jafnvel allt til 14. aldar. Í ritinu er mjög mikið af tilvitnunum í önnur rit svo að auðvelt er að afla sér margs konar fróðleiks um flesta þá einstaklinga sem getið er um.

Árið 1880 voru sett lög um stjórn safnaðarmála og skipan sóknar- og hérðasnefnda. Sóknanefnd Spákonufellssóknar var stofnuð 1880 og breyttist í sóknarnefnd Hólaneskirkju þegar kirkjan fluttist niður í kauptúnið og var vígð 1928. Fyrstu sóknarnefndina skipuðu: Björn Jónsson, bóndi í Háagerði 1880-1884, Friðrik Möller, Skagaströnd 1880-1883, Sigurður Finnbogason, bóndi á Sæunnarstöðum 1880-1887

Fyrsta fundagerðabókin er frá 1920.
Undir fundargerðina rita Jón Pálmason og Erlendur Hallgrímsson sem hefur verið fundarritari.
1922 eru Gunnar Bjarnason, Jón Pálmason og Erlendur Hallgrímsson sagðir í sóknarnefnd.

Lárettuhús 1928 – Sólbakki innan ár- Bakki 1957. Þormóðshús 1957. Skátahús:

Sólheimar Blönduósi. Áður fyrsta verslunarhús Magnúsar kaupmanns (hús Jóns Stefánssonar, bróður Magnúsar 1910, einnig Kristjánshús 1910)

Jörðin á mikið og gott land upp frá miðju Svínavatni, hallandi mót suðvestri. Einkum er ræktarland mikið og gott, mýrlendi að vísu, en auðvelt til þurrkunar. Þjóðvegurinn liggur ofarlega í hlíðinni. Gamla túnið og byggingar jarðarinnar er skammt neðar í 250 metra hæð yfir sjávarmáli, en nýræktartúnin þar niður frá. Jörðin hefur verið í eigu sömu ættar frá 1867, er Ingvar Þorsteinsson eignaðist hana og eftir hann Þorleifur sonur hans og Sigurlaug kona hans. Þorleifur byggði snotran sumarbústað í landi jarðarinnar og hafið þar trjárækt ofl. Íbúðarhús byggt 1950 múrhúðað, hæð og ris 104 m2 og 359 m3. Fjós yfir 22 gripi með mjólkurhúsi, kjarnfóður og áburðargeymslu. Fjárhús yfir 400 fjár, einangrað þak og grindur í gólfi yfir vélgengum áburðarkjallara. Hlöður 1218 m3 og votheysturn 40 m3. Tún 54 ha. Veiðiréttur í Svínavatni.

Sölufélag Austur Húnavatnssýslu varð til árið 1960, en hét áður Sláturfélag Austur Húnavatnssýslu og stofnað 27.febrúar 1908.

Sölvabakki er nyrstur Neðribyggðarbæja á Refasveit í Engilhlíðarhreppi. „Bæjarhús standa steinsnar frá háum og bröttum sjávarbakkanum. Nafn býlisins er af því dregið að þar mun hafa verið sölvatekja til búsílags.“
Skammt sunnan og austan Sölvabakka var nýbýlið Svangrund, sem sagt er að hafi á sínum tíma verið byggt úr land jarðarinnar. Árið 1947 er hálf Svangrund, sem þá var í eyði, lögð undir heimajörðina, en síðasti ábúandi þar var Níels Jónsson. Fjörubeit er ágæt og útræðiver héðan fyrir nokkrum árum. Hrognkelsaveið sæmileg ef sótt er. Nokkurt land er leigt út yil jartöfluræktunar í svonefndri Stekkjarvík.
Íbúðarhús byggt 1932. kjallari og hæð 260 m3. Fjós fyrir 22 gripi. Fjárhús fyrir 250 fjár. Hlöður 1772 m3. Votheysgeymslur 280 m3. Tún 48,2 ha. Veiðiréttur í Ytri-Laxá.

Sölvabakki er nyrstur Neðribyggðarbæja á Refasveit í Engilhlíðarhreppi. „Bæjarhús standa steinsnar frá háum og bröttum sjávarbakkanum. Nafn býlisins er af því dregið að þar mun hafa verið sölvatekja til búsílags.“

Jarðarinnar er fyrst getið í Máldaga Péturs Nikulássonar Hólabiskups frá 1394 og jörðin þar nefnd Sölvabakki hinn ytri, í eign Höskuldsstaðakirkju ásamt Svangrund.

Sölvabakki var 10 hundruð að fornu mati en 6,1 að nýju mati árið 1848.

Jörðin var að hálfu eign konungs og hálfu Höskuldsstaðakirkju 1708. Landsskuldin var greidd í landaurum. Helstu hlunnindi voru: lyngrif, berjatínsla, selveiði, sölvafjara og reki. Torfristu átti jörðin í Kúskerpislandi og á móti átti Kúskerpi skipastöðu í Bakkafjöru. Engi og tún voru léleg, en jörðin átti engjaítak í Neðra-Lækjardalslandi þar sem heitir Bakkateigur. Heimræði var og lendingin sæmileg, en sjaldan róið fleirum en einu skipi.

Gamalíel Jónsson sem talinn er hafa ritað Húnvetnskan annál 1753-1776 bjó á Sölvabakka. Hann var hagur maður á smíðar, bókbindari, góður fiskinn formaður og hreppstjóri.

Ósvíkurbúð er nefnd í Sýslu- og sóknarlýsingum og segir að hún hafi verið í byggð í eitt ár fyrir skömmu. Sóknarlýsingin var gerð 1873 og hefur því verið búið þar fyrir þann tíma en Ósvíkurbúðar er ekki getið í manntölum 1703, 1816, 1835 eða 1870. Í Ósvík er útræði, og á Ósvíkurbakkanum er sjóbúð,

20.7.1952 fær Eyþór Guðmundsson 600 m2 lóð undir byggingu. Svínvetningabraut er norðan við lóðina, en á aðrar hliðar er ræktunarlóð Eyþórs. [Ragna Rögnvaldsdóttir ekkja Eyþórs bjó þar áfram þar til hún lést]

Sólvellir Blönduósi. Gautsdalur 1928
Byggt 1928 af Karli Helgasyni, síðar póstmeistara. Karl fær 228 ferfaðma lóð hjá Halldóru Ingimundardóttir í Enni 10.5.1928.

Söngfélagið Glóð var stofnað 17. mars 1976 og var það sameiginlegur kirkjukór Undirfells- og Þingeyrakirkjukóra. Voru stofnfélagar 34 að tölu. Starfaði félagið til ársins 1988 en þá var félagið lagt niður 16. 12. 1988.

Formaður var Heiðar Kristjánsson
ritari Jón Kristjánsson
gjaldkeri Óskar Sigurfinnsson
Söngstjóri var Kristófer Kristjánsson
Alls voru stofnendur félagsins 11 talsins.
Karlakórinn Vökumenn starfaði í Húnavatnssýslu í nærri því aldarfjórðung, hann söng nær eingöngu á heimaslóðum og var fastagestur á Húnavöku þann tíma sem hann starfaði.
Vökumenn komu úr Torfalækjarhreppi en nafn kórsins var komið frá kvenfélagi hreppsins, Vöku. Kórinn hóf æfingar haustið 1958 en var þó ekki formlega stofnaður fyrr en snemma árs 1959, mánuði síðar kom hann fyrst opinberlega fram undir stjórn Kristófers Kristjánssonar í Köldukinn sem átti eftir að stjórna kórnum allt til enda.
Fyrst í stað samanstóð hópurinn eingöngu af meðlimum úr hreppnum en síðar bættust við söngmenn frá Blönduósi og við það fjölgaði nokkuð í honum en upphaflega voru einungis tíu í kórnum.
Sem fyrr segir voru Vökumenn fastur liður á Húnavöku og framan af eingöngu sem söngatriði en síðar meir varð hlutverk þeirra mun margbreytilegra þegar kórinn annaðist einnig fleiri skemmtiatriði s.s. leiksýningar.
Vökumenn störfuðu allt til ársins 1981 en í lokin var um blandaðan kór að ræða þegar konur höfðu bæst í hópinn, kölluðu þau sig Samkór Vökumanna síðustu tvö árin.

Spákonufell er landnámsjörð, var ætíð í bændaeign og hið mesta höfuðból. Þar bjó hin fræga Þórdís spákona, sem bærinn heitir eftir. Bærinn stendur við rætur Spákonufells, vel hýstur í gömlum stíl. Spákonufell var kirkjustaður til 1928. Við norðurenda túnsinshefur nú verið reist skilarétt fyrir Höfðahrepp.
Núverandi eigandi jarðarinnar er Höfðahreppur. Engin hús eru á jörðinni en túnin nytjuð af íbúum í Höfðahreppi.

"Þarna var forðum daga bryggja, þarna var verslunarhús sem stóðum um aldir og þarna má greina Spákonufellsey sem var sprengd niður til hálfs í hafnargerð".

Höfnin á Skagaströnd við Höfðakaupstað er svo auðgerð, sem verða má, grjót hið ágætasta í Spákonufellsey og höfða svo nærtækt og auðunnið að hvergi á landinu mun verða jafnað við. Eins verð ég þó að geta, er ég hefi ekki heyrt nefnt í ræðum né riti um hafnargerð á Skagaströnd. — Það verður að hlaða garð norðan við Hraundalsárós og út í Árbakkastein því til varnar að áin beri sand og leir norður í höfnina frekar en orðið er. Er það örstutt og hrægrunnt, og hlyti sá garður ekki við auka, er nokkru næmi um kostnað við gerð hafnarinnar.

Kirkja hefur líklega verið á Skagaströnd frá því um 1200. Hún stóð við rætur Spákonufells ofan kauptúnsins og nefndist Spákonufellskirkja. Staðurinn er kenndur við Þórdísi spákonu sem þar bjó til forna og getið er um í nokkrum Íslendingasögum. Kirkjan var bændakirkja allt til ársins 1919 er hún komst í eigu safnaðarins. Síðasta kirkjan á Spákonufelli var timburkirkja sem byggð var 1852 og stóð til 1928. Kirkjugarður hefur frá upphafi kirkuhalds verið á Spákonufelli.

Staðarbakkakirkja kirkja að Staðarbakka í Miðfirði. Þar er bændakirkja (útkirkja) sem þjónað hefur verið frá næsta bæ, Melstað, frá árinu 1907. Núverandi kirkja þar var reist árið 1890 og tekur 120 manns í sæti. Hún er úr timbri en altaristöfluna gaf Björn Guðmundur Björnsson kenndur við Torfustahús þar sem hann átti heima á meðan hann stundaði búskap eða Hvammstanga þar sem hann bjó síðari hluta æfinnar, altaristöfluna gaf hann til minningar um son sinn er lést mjög ungur (heimild úr ljóðabókinni "Glæðum" eftir Björn). Altaristöfluna málaði Eyjólfur Eyfells árið 1931 og sýnir hún Krist.

Saga kirkjunnar

Staðarbakkakirkja Melstaðarprestakalli í Húnavatnsprófastsdæmi. Staðarbakki er bær og kirkjustaður í Miðfirði, næsti bær við Melstað, sem er einnig kirkjustaður. Staðarbakki var áður prestssetur en nú er þar útkirkja frá Melstað síðan 1907.

Kaþólskar kirkjur á staðnum voru helgaðar Jóhannesi skírara. Timburkirkjan með turni og lofti og sætum fyrir 120 manns var byggð þar 1890 og vígð 16. nóvember sama ár.

Halldór Bjarnason frá Gröf í Borgarhreppi var kirkjusmiður. Altaristöfluna málaði Eyjólfur Eyfells árið 1931 og sýnir hún Krist.

Staðarhólskirkja er í Reykhólaprestakalli í Vestfjarðaprófastsdæmi. Staðarhóll er fornt setur höfðingja og kirkjustaður í mynni Staðarhólsdals í Saurbæ. Elsta heimild um kirkju að Staðarhóli eru frá því um aldamótin 1200.

Kaþólskar kirkjur á staðnum voru helgaðar Pétri postula. Samkvæmt máldaga voru þar tveir prestar árið 1397. Staðarhóls-Páll, Páll Jónsson (1535-1598), sýslumaður, náði Staðarhóli undan Skálholtsbiskupi, sem hafði tekið staðinn á sitt vald og kirkjunnar. Staðurinn var í eigu niðja Páls til aldamótanna 1900. Kirkjan var lögð niður skömmu fyrir 1900 en ný kirkja var reist á Skollhóli, sem heitir nú Kirkjuhóll, í stað Staðarhóls- og Hvolskirkn

Núverandi kirkja var reist árið 1899 á nýjum stað við kirkjuhól og var vígð 3. desember sama ár. Hinn 17. febrúar 1981 fauk kirkjan af grunni og skemmdist verulega. Hún var endurbyggð í upprunalegri mynd. Yfirsmiður var Gunnar Jónsson, byggingarmeistari í Búðardal. Kirkjan var aftur tekin í notkun með hátíðarguðsþjónustu 5. september 1982. Meðal merkra gripa er altaristafla frá 1750 og sérstakur koparhringur með ljónshöfði.

Hvolskirkja var lögð niður árið 1899 og sóknin sameinuð Staðarhólssókn. Elzta heimild um kirkju þar er frá því um 1200. Kirkjan var helguð Jóhannesi skírara, Pétri postula, hl. Nikulási og hl. Þorláki. Í greinagerð Orms Daðasonar um kirkjur, hálfkirkjur og bænhús árið 1744 segir hann Maríukirkju í bóndaeign vera á Hvoli.

Bænhús var í Stórholti í bændaeign. Séra Þorleifur Þórðarson leggur til í Hvammi 28. júní 1753 að kirkjur á Jörfa og Stórholti séu ekki lengur nauðsynlegar. Einnig var hálfkirkja í Tjaldanesi, með gröft til Staðarhóls, og hálfkirkja að Fremri Brekkum.

Talið er að fyrsta kirkjan hafi verið reist í Staðardal um 1100. Síðasti presturinn, sem sat Stað, var Jóhannes Pálmason (1914-1978). Hann hvarf til Reykholts 1972. Kirkjan, sem var byggð 1886, stendur enn þá.
Staðarkirkja er kirkja að Stað í austanverðum Hrútafirði. Kirkjan á Stað var reist árið 1884 úr timbri og tekur alls um 80 manns í sæti. Hún var endurbyggð á árunum 1983 til '86 sem næst að upprunalegri gerð. Yfir altarinu er tréskurðarskreyting. Forn altaristafla kirkjunnar sýnir heilaga kvöldmáltíð en hún er máluð á tré.
Staður var viðkomustaður landspóstsins áður en bílaumferð hófst yfir Holtavörðuheiði. Vestan Hrútafjarðarár á móts við Stað er verslunarstaðurinn Staðarskáli.

Bærinn Stafn er hinn fremsti í Svartárdal að austan, byggður skammt ofan vegar. Túnið er ræktað upp úr samfelldum vallendismóum norðan Stafnsklifs. Brú á Svartá syðst í túninu. Sunnan þess er Stafnsrétt á Löngueyri, síðan Stafnsgil með Háutungur og Stafnsfell á hvora hönd. Svartárdalsfjall rís í austri og þar liggur vegur um Kiðaskarð til Skagafjarðar. Jörðin á einnig land í Teigum vestan Svartár. Beitiland afar víðáttumikið og kjarngott. Íbúðarhús byggt 1950, 384 m3. Fjós yfir 6 gripi. Fjárhús yfir 510 fjár. Hesthús yfir 18 hross. Hlaða 200 m3. Verkfærageymsla 264 m3. Tún 19 ha. Veiðiréttur í Svartá.

Í Lýtingsstaðahreppi var orðin mikil óánægja með Eyvindarstaðarétt, sem aðalrétt, skilarétt fyrir Eyvindarstaðaheiði og Stafnsafrétt, Háutungur, sem óværðin í Háutungnasporði haustið 1810 sannar. Það var heldur engin furða. Úr Háutungnasporði, norður og vestur að Eyvindarstöðum í Blöndudal er löng leið, varla styttri en 10 km. og yfir fjallgarð að fara og sömu leið til baka, þangað sem leiðin liggur norður Kiðaskarð. A fyrri tíð voru það aðallega sauðir og fjallalömb, sem rekið var til afréttar. Sauðir gátu hlaupið og hlaupið, en þessi langi rekstur að óþörfu var ill meðferð á Iömbum, sem komu „lúin og þyrst af fjöllunum".

Samkvæmt bréfum, sem til eru leystist þetta deilumál sumarið 1812. Séra Jón Konráðsson vildi stefna málinu til dóms, en að sögn var það Pétur prófastur á Víðivöllum sem bar sáttarorð á milli, hinn merkasti maður og héraðshöfðingi og var þetta ekki í eina sinn að hann stóð að því, að setja niður deilur. 27. mai 1812 skrifa þeir, séra Jón Konráðsson og Þorsteinn Pálsson hreppsstjóri bréf til sýslumanns Húnvetninga Sigurðar Snorrasonar. I þessu bréfi biðja þeir sýslumann náðarsamlegast, að koma því til leiðar að Eyyindarstaðarétt verði færð á Löngueyri fyrir sunnan Stafnsklif. Þeir lýsa :'takanlega hræðilegum hrakningi á úthungruðu úrtiningsfé, sem rekið sé, margvíslega illa verkað úr einni rétt í aðra.

En nú hafði Sigurði á Krossanesi snúist hugur frá því tveim árum fyrr, ef til vill fyrir áhrif frá Pétri prófasti. Sigurður skrifar viðbót við bréf þeirra séra Jóns og Þorsteins, dagsett í Krossanesi daginn eftir 28. maí. Þar stendur:
„Ég óska því af alhuga, að bón prestsins frá Mælifelli og hreppsstjórans frá Reykjavöllum mætti fá þann liðugasta framgang og vil samhuga þeim í líkri undirgefni alúðlega óska þess sama".

Þessi bréf voru lesin upp fyrir manntalsþingrétti í Bólstaðarhlið 1. júní 1812. Á þessu þingi var það samþykkt af öllum að færa Eyvindarstaðarétt á Löngueyri fyrir framan Stafnsklif. Þingsóknarmenn allir samþykktu þessa breyting og eigendur afréttarlanda, Sigurður í Stafni og mr. Jón Bjarnason hreppsstjóri á Eyvindarstöðum. Hinn 11. ágúst 1812 sendi Sigurður sýslumaður Skagfirðingum bréf fyrir hönd Bólstaðarhlíðarhreppsmanna.

Árið eftir 1813 var svo Stafnsrétt byggð á Löngueyri fyrir sunnan Stafnsklif, þar sem hún stendur enn, og fyrst réttað þar haustið 1813. Það ár andaðist mr. Jón Bjarnason hreppsstjóri á Eyvindarstöðum. Hann var frá Holti í Svínadal, en kona hans var Ingibjörg dóttir Guðmundar rika í Stóradal. Liklegt má telja, að fé hafi verið dregið sundur i Mælifellsárrétt á 19. öld og ekki rekið vestur, nema það sem að vestan var. Laust fyrir síðustu aldamót var byggð rétt í Mælifellsárlandi við Sellæk austan við Kiðaskarð. Skarðsrétt var hún nefnd og var réttað þar nokkur haust, síðast haustið 1903. Samkvæmt reikningum Lýtingsstaðahrepps var greidd leiga fyrir réttarstæði árið 1897 og ef til vill hefur Skarðsrétt verið byggð fyrr. Öll aðstaða var slæm við þessa rétt og árið 1905 var hún færð ofan í Mælifellsnes og síðan kennd við Mælifell. Á sýslufundi árið 1908 var Mælifellsrétt samþykkt skílarétt og hefur verið það siðan

„Stafnsvötn, sem eru 666 m yfir sjó. Sunnan við fremra vatnið var meiri fjöldi nýrra rústa en ég hef séð annars staðar á jafnlitlu svæði, og flestar sprungnar. Fláin er marflöt og virtist vera grunn. Finnbogi Stefánsson, bóndi á Þorsteinsstöðum í Tungusveit, sagði mér, að þarna hefðu verið margar og stórar rústir. Þær hefðu allar horfið, en þessar risið á nýliðnum kuldaárum.“

Lögfest ættaróðal, setið af sömu ætt frá árinu 1738. Gamla túnið liggur með sjó girt klettabelti. Er þar sérstætt og fallegt bæjarstæði. Landið er víðlent en klettótt, melar og skriður, þó er graslendi mikið og haglendi gott. Fyrir landi eru sker og hólmar, en lygn sund við landið. Þar rísa Staparnir, þrjár sérkennilegar klettabríkur. Á sjávargrundum hafa haustréttir staðið, sjást þess nokkur merki. Íbúðarhús byggt 1963, 585 m3. Fjós fyrir 6 gripi. Fjárhús yfir 250 fjár. Hlöður 482 m3. Votheysgeymsla 44 m3. Tún 17,4 ha. Reki og æðarvarp.

Stafangur (norska: Stavanger) er borg í Rogaland-fylki í Noregi. Íbúar sveitarfélagsins voru 131.371 árið 30. júní 2014 en alls 180.000 innan hinna eiginlegu borgarmarka, en borgin nær einnig yfir Sola, Randaberg og Sandnes.

Nágrannasveitarfélög eru Randaberg og Rennesøy í norðri, Sandnes í suðri og Sola í vestri.

Stafangur (norska: Stavanger) er borg í Rogaland-fylki í Noregi. Íbúar sveitarfélagsins voru 131.371 árið 30. júní 2014 en alls 180.000 innan hinna eiginlegu borgarmarka, en borgin nær einnig yfir Sola, Randaberg og Sandnes.

Nágrannasveitarfélög eru Randaberg og Rennesøy í norðri, Sandnes í suðri og Sola í vestri.
'Angur' merkir hér fjörður eða vík. 'Staf' er einfaldlega leitt af stafur og vísar líklega til að fjörðurinn er að mestu bugðulaus.

Stafangur stendur á meginlandi Noregs en til borgarinnar heyra einnig eyjarnar í kring. Flatarmál sveitarfélagsins alls er 67,67 km² og er hæsti punkturinn Jåttånuten, 139 m yfir sjávarmáli.
Um þessar mundir er Stafangur „olíuhöfuðborg“ Noregs, því olíufyrirtækið Statoil hefur höfuðstöðvar sínar þar í bæ. Þar er líka stórt olíusafn og öll umferð út á olíuborpallana í Norðursjó fer um Sola flugvöll fyrir utan Stafangur.

Staupasteinn er bikarlaga steinn við gamla þjóðveginn um Hvalfjörð skammt frá Hvammsvík. Þar var áður fyrr vinsæll áningarstaður ferðamanna sökum fagurs útsýnis yfir Hvalfjörðinn. Steinninn sem friðlýstur var 1974, er einnig þekktur undir nöfnunum: Prestasteinn, Steðji, Karlinn í Skeiðhóli og Skeiðhólssteinn. Steinninn er ofan við Skeiðhól, og sést ekki frá núverandi vegi um Hvalfjörð.

Bærinn Steiná I stendur á norðurbakka Steinárlækjar, á hjalla ofarlega í gamla túninu. Breiðir það sig sunnan lækjar allt að Hólstúni, út undir merki að norðan, en hefur nú verið skipt á milli býlanna. Er það bæði af valllendi og mýri. Ruddur vegur liggur upp sunnan bæjarlækjar fram til heiðar. Beitiland Steinárjarða er á Steinárflám og Flatafjalli. Nær það allt til afréttargirðingar, kjörið land að víðáttu og gæðum. Íbúðarhús byggt 1939 209 m3. Fjós yfir 7 gripi. Fjárhús yfir 120 fjár. Hesthús fyrir 15 hross;. Hlöður 200 m3. Tún 10 ha. Veiðréttur í Svartá.

Bærinn Steiná II er byggður norðan lækjar skammt neðan við Steiná I, nýbýli frá 1960. Ræktun er að mikluleiti á flóa norðan Steinárlækjar á breiðum stalli ofan brún. Að öðruleyti vísast til umsagnar um Steiná I. Íbúðarhús byggt 1964 550 m3. Fjós yfir 20 gripi. Fjárhús yfir 220 fjár. Hlaða 820 m3. Tún 18 ha. Veiðréttur í Svartá.

Bærinn Steiná III er sambyggt við Steiná III. Jörðin er nýbýli frá 1959. Ræktun er að hluta til ofan brúna norðanlækjar. Að öðruleyti vísast til umsagnar um Steiná I. Íbúðarhús byggt 1964 550 m3. Fjós yfir 20 gripi. Fjárhús yfir 220 fjár. Hlaða 820 m3. Tún 18 ha. Veiðréttur í Svartá.

Steinadalsheiði er heiði á milli Gilsfjarðar og Kollafjarðar á Ströndum, milli bæjanna Gilsfjarðarbrekku og Steinadals. Við Heiðarvatn á miðri heiðinni eru mót þriggja sýslna - Strandasýslu, Austur-Barðastrandasýslu og Dalasýslu.
Sumarvegur liggur um Steinadalsheiði, sem hefur nú vegnúmerið 690 (var númer 69 fram til 1994). Á árunum 1933-48 var sá vegur aðalleiðin milli Hólmavíkur og annarra landshluta. Akvegurinn norður Strandir leysti hann af hólmi þegar hann var tekinn í notkun árið 1948.

One of the most popular waterfalls in Norway. The Steinsdalsfossen has a fall of 50 m and is special because you can walk safe and dry behind it. The fall occured in 1699 when the river changed course. There is a footpath from the car park up to and under the waterfall. Along National Tourist Route Hardanger.Tourist information office.

National Tourist Routes
Scenic roads for exploring Norway's breathtaking landscapes - comprising selected stretches from north to south. 3 of them are in Hardanger. National Tourist Route Hardanger, National Tourist Route Hardangervidda and National Tourist Route Ryfylke. www.nasjonaleturistveger.no

Fyrir landi Gnýstaða eru klettadrangar, sá merkasti, Bárður hrundi í stórsjó fyrir nokkrum árum. Í Þjóðsögum er hann sagður sonur Hvítserks, þeir feðgar ætluðu að þagga niður í bjöllum Þingeyraklausturs, vegna deilna þeirra feðga tafðist för þeirra það mikið að þeir misreiknuðu tímann og steinrunnu þegar sól kom upp.

Fornt býli, gæti verið Steinsstaðir þeir sem getið er um í Þorvaldsþætti víðförla. Bærinn stendur á allháu barði skammt vestur frá Vatnsdalsá, Steinneskvísl. Tún út frá bænum aðallega til suðurs, beitiland til norðurs og vesturs nálega allt graslendi mest vaxið mýrargróðri, en númikið framræst, ræktunarskilyrði mjög góð. Flæðiengi er stórt austan ár. Aðsetur presta í Þingeyraklaustursprestakalli hefir jörðin verið aftan úr öldum til ársins 1968. Íbúðarhús byggt 1928 endurbætt 1974, 533 m3. Fjós fyrir 22 gripi með mjaltarbás, mjólkurhúsi og haughúsi. Fjárhús yfir 500 fjár. Vothey 760 m3. Hlöður 1000 m3. Geymsla. Tún 14,9 ha. Veiðiréttur í Vatnsdalsá

Bærinn stendur norðan við suðurá, drjúgan spöl fyrir vestan Steinnýjarstaðafjall. Þar eru heimahagar grösugir og túnstæði allgott. Íbúðarhús byggt 1943 og 1974 120 m3. Fjós byggt 190 úr torfi og grjóti fyrir 4 gripi, fjárhús byggð 1940 yfir 140 fjár úr torfi og grjóti. Hesthús byggt 1938 yfir 16 hross úr torfi og grjóti. Hlaða steypt 1976 1415 m3. Geymsla 1967 170 m3. Tún 22,9 ha.

Drangar og steinmyndanir sem hafa á sér þjóðsagnarblæ

Nýbýli byggt á hálfu Stóradalslandi 1961. Býlið er á láglendinu við suðausturenda Svínavatns. Ræktunarland er þar mikið og gott. Beitilandið er tungan milli Stóradals og Litladals. Þótt ættarjörðin Stóridalur hafi verið skert með stofnun þessa nýbýlis er það athyglisvert að hjónin sem byggðu það eru bæði afkomendur Guðmundar ríka er fyrstur bjó þar þeirra ættmenna. Það má því færa rök fyrir því að jörðin sé ættarjörð. Skilarétt upprekstrarfélagsins er í landi jarðarinnar. Íbúðarhús byggt 1961, 428 m3. Fjós fyrir 40 gripi ásamt mjólkurhúsi, áburðar og kjarnfóðurgeymslu. Fjárhús yfir 250 fjár. Véla og verkfærageymsla 291 m3. Geymsla 53 m3. Hlaða 800 m3. Votheyshlaða 170 m3. Tún 40 ha. Veiðiréttur í Svínavatni.

Steypustöð var sett á stofn á Skúlahorni vorið 1974 af nokkrum fyrirtækjum og einstaklingum. Framkvæmdastjóri hennar var Gunnar Sigurðsson, ári síðar gerðist BSAH [Búnaðarsamband A-Hún] hluthafi. Mikil eftirspurn var eftir byggingamótunum, og mun láta nærri að fullbókað var þrjú næstu sumur, miðað við 10 manna flokk.

Seinna keypti Jón Hannesson (1927-2002) Steypustöðina.

Blönduóshreppur rak áður steypustöð í sandinum, þar sem steypt voru rör og gangstéttarhellur

Stígandi Blönduósi 1946. Hús og trésmiðja. Stofnandi Kristján Gunnarsson.

Vestan við kvennaskólaafleggjarann var hús Kristjáns Gunnarssonar, Trésmiðjan Stígandi, með áföstu íbúðarhúsi. Kristján og Valgerður settu þrjá harðduglega drengi út í samfélagið, þá Þormar hestamann, Hilmar framkvæmdastjóra og Sigurð bankastjóra. Allir voru þeir efnilegir íþróttagarpar á unglingsárunum enda með kvennaskólavöllinn að húsabaki. Hilmar sýndi síðan forustuhæfileika sína, bæði við rekstur Stíganda og stjórnun bæjarfélagsins um langt skeið.

Kristján var vandaður og vinsæll húsasmíðameistari og hjá honum á verkstæðinu unnu sömu menn ár um saman, skrásetjari minnist Guðmanns Hjálm arssonar, Ottós Finnssonar, Agnars Guðmundssonar og Sigurgeirs Magnússonar. Þá lærði Birgir Sveinbergsson örugglega hjá Stíganda. Hann varð síðar leiktjaldasmiður í leikhúsunum í höfuðborginni.

Félagið byggði íbúðarhús, sumarhús, jafnframt Innréttingasmíði og viðhaldi og endurbyggingum

Ámundakinn ehf., tók við rekstrinum síðla árs 2007 er félagið keypti eignarhlut Hilmars Kristjánssonar og fjölskyldu. Einar Kolbeinsson var ráðinn framkvæmdastjóri og tók við því starfi í upphafi árs 2008.

Stöðlakot (áður Stuðlakot) er steinbær í miðbæ Reykjavíkur sem stendur við Bókhlöðustíg 6. Húsið er líklega reist árið 1872 í núverandi mynd, og er hugsanlega elsti steinbærinn í Reykjavík.

Jón Árnason, nefndur hinn ríki, eignaðist Stöðlakot árið 1850 og átti kotið til dauðadags 1874. Hann stóð að gagngerðri endurbyggingu bæjarins 1872 og hlóð með grjóti. Herma sagnir að til þess hafi verið notað tilhöggvið grjót sem af gekk við byggingu Hegningarhússins. Bendir þetta til þess að Stöðlakot sé elsti steinbærinn í Reykjavík. Stöðlakot hét um tíma Narfabær.

Stöðlakot var ein af hjáleigum Víkur (Reykjavíkur) og ásamt Skálholtskoti einu hjáleigurnar austan læks.

Stöðvarfjörður er þorp á sunnanverðum Austfjörðum og stendur við samnefndan fjörð. Íbúar þar voru 198 árið 2015. Stöðvarfjörður er hluti af sveitarfélaginu Fjarðabyggð.

Þéttbýlið á Stöðvarfirði má rekja til ársins 1896 þegar Carl Guðmundsson hóf verslunarrekstur þar. Sjávarútvegur hefur verið helsti atvinnuvegur þorpsins en störfum hefur þó fækkað mikið undanfarið.

Áður höfðu búið þar útvegsbændur um langan tíma, enda gjöful fiskimið skammt út af firðinum. Þegar verslun hófst á Stöðvarfirði tilheyrði byggðarlagið Breiðdalshreppi en tíu árum síðar var stofnað sérstakt sveitarfélag.

Fiskvinnsla og fiskveiðar var til langs tíma höfuðatvinnuvegur Stöðfirðinga eins og títt er í litlum sjávarplássum á Íslandi. Þar var um langt skeið rekin togaraútgerð og frystihús með aðaláherslu á bolfiskvinnslu. Á síðustu árum hefur störfum við sjávartúveg fækkað mikið. Í dag búa um 200 manns á Stöðvarfirði.

Stokkseyrarkirkja sú sem nú stendur var byggð 1886 en þetta er 23 kirkja sem vitað er til að hafi verið á Stokkseyri og hafa þær allar staðið á sama stað með kirkjugarðinn í kring. Kirkja hefur verið á Stokkseyri frá kaþólskum sið, elstu máldagar hennar eru frá því um 1300.

Stokkseyrarkirkja er í Eyrarbakkaprestakalli í Árnesprófastsdæmi. Hún var byggð 1886 austan við hið forna Stokkseyrarhlað úr timbri og er þjónað frá Eyrarbakka. Hún tekur u.þ.b. 150 manns í sæti Í katólskri tíð voru þar Maríukirkjur.

Kaldaðarnes varð annexía frá Stokkseyri 1856, sem varð upp frá því heimakirkja með prestssetur á Ásgautsstöðum. Síðar bjuggu prestarnir á Stóra-Hrauni og voru þá í Eyrarbakkasókn, sem var stofnuð 1886.

Kirkjan var bændakirkja til ársins 1886 er söfnuðurinn tók við henni.

Stokkseyri er landnámsjörð sem fyrst er getið í landnámabók og nefnd í Flóamannasögu. Landnámsmaður á Stokkseyri var Hásteinn Atlason norskur maður sonur Atla jarls hins mjóa af Gaulum. Kom hann um 900 til Íslands og skaut setstokkum sínum fyrir borð í hafi eins og Ingólfur Arnarson gerði við öndvegissúlur sínar 30 árum fyrr. Setstokkum Hásteins rak að landi þar sem nú er Stokkseyri og nam Hásteinn allt það land sem nú tilheyrir Stokkseyrarhreppi.

Á Stokkseyri hefur verið kirkja frá fornu fari og þingstaður hreppsins. Stokkseyri var sömuleiðis langstærsta jörðin í hreppnum eða um 60 hundruð eftir fornu mati. Sjö aðrar jarðir byggðust strax á landnáms- og söguöld innan Stokkseyrarhrepps. Þær voru Stjörnusteinar, Traðarholt, Baugsstaðir, Brattholt, Leiðólfsstaðir, Ásgautsstaðir og Hæringsstaðir. Á síðustu öldum hafa lögbýli verið 15-16 talsins, mörg þeirra voru tvíbýli en út frá þeim allmargar hjáleigur, grasbýli, þurrabúðir og/eða tómthús.

Stóra-Borg var um langan aldur aðeins eitt býli, en ern nú skipt á milli 3ja bænda, Stóraborg syðri er hálflenda jarðarinnar. Bærinn er landfræðilega nyrst í Víðidal og á engjalönd á bökkum Víðidalsár. Jörðin er bændaeign. Íbúðarhús byggt 1945, 235 m3. Fjós fyrir 10 gripi. Fjárhús yfir 240 fjár. Hesthús yfir 6 hross. Hlöður 845 m3. Tún 28,7 ha. Veiðiréttur í Víðidalsá og Vesturhópsvatni.

Ytri-Stóra-Borg I. Bærinn stendur austan við húsið að Ytri-Stóra-Borg II. Er það gamalt hús byggt fyrir aldamótin 1900, upphaflega sem dvalastaður enskra veiðimanna við Víðidalsá. Hefur þar verið þingstaður hreppsins um fjölda ára. Jarðarafnot hefur jörðin sem næst ¼ af allri Stóru-Borg og er það aðallega í suður og austur frá bæjunum. Íbúðarhús, 166 m3. Fjós fyrir 16 gripi. Fjárhús yfir 210 fjár. Hlöður 839 m3. Tún 21,8 ha. Veiðiréttur í Víðidalsá og Vesturhópsvatni.

Ytri-Stóra-Borg II
Bærinn stendur í sama túni og Syðri Stóra-Borg og er örskammt á milli húsa. Jarðarafnot hefur jörðin sem næst ¼ af allri Stóru-Borg og er það aðallega norðan bæjanna. Frá Stóru-Borgarbæjunum er útsýni fagurt austur yfir Víðidalinn og út á Hópið. Skammt í suður frá bæjunum gnæfir Borgarvirki. Íbúðarhús byggt 1963, 670 m3. Fjós fyrir 16 gripi. Fjárhús yfir 357 fjár. Hlöður 1075 m3. Votheysgeymsla 112 m3. Tún 39,2 ha. Veiðiréttur í Víðidalsá og Vesturhópsvatni.

Stóra-Búrfell er allstór jörð og liggur næst Litla-Búrfelli. Ræktunarskilyrði eru góð og beitarland víðlent. Það nær allt vestur að Svínavatni og þar er silungaveiði góð, einkum murtuveiði á haustin. Jörðin hefur verið í eign og ábúð sömu ættarinnar frá 1872 er Þorleifur Erlendsson hóf þar búskap. Hann bjó þar með konu sinni Ingibjörgu Daníelsdóttur til dauðadags 1922. Árið 1957 brann íbúðarhúsið og hefur það ekki verið endurbyggt, en búendur nota íbúð á Litla-Búrfelli sem tilheyrir sömu fjölskyldu. Fjárhús yfir 210 fjár og hesthús yfir 30 hross, allt gömul torfhús. Tún 17,9 ha. Veiðiréttur í Svínavatni.

Nýbýli stofnað 1954 við skiptingu jarðarinnar til helminga, Sama landlýsing. Beitiland jarðarinnar er óskipt og takmörk ræktunarlandsins ekki samfelld. Ræktun hófst strax eftir stofnun nýbýlisins og bygging útihúsa. Íbúðarhús byggt 1958, 450 m3. Fjós fyrir 22 gripi. Fjárhús yfir 300 fjár. Gömul torfhús yfir 30 hross. Hlöður 1150 m3. Votheysturn 40 m3. Tún 40,2 ha. Veiðiréttur í Fossá.

Norðurmörk Stóru-Giljár eru við Þúfnalæk og síðan eftir krókaleiðum í Torfavatn og Reykjanibbu. Sauðadal er ekki skipt, en Giljá á 7/16, Öxl 1/16 og Hnausar 8/16 hans. Merkin eru fram Svínadalsfjall sem vötnin ráða í Gaflstjörn, út Vatnsdalsfjall að Hjálpargili. Þaðan ræður Giljá niður fyrir bæinn sem stendur örskammt neðan við þjóðveginn, þaðan er bein lína í Kænuvik í Vatnsdalsárkvísl. Neðantil er landið votlent, en hið efra eru ásar og lyngivaxnir móar. Íbúðarhús byggt 1926, endurbætt og stækkað 1973, 1022 m3. Rafstöð byggð 1930. Fjós fyrir 10 gripi. Fjárhús yfir 1100 fjár. Hesthús yfir 13 hross. Hlöður 3687 m3. Geymsla 169 m3. Tún 46,6 ha. Veiðiréttur í Vatnsdalsá

Vatnsskarð er fjallaskarð milli Húnavatnssýslu og Skagafjarðarsýslu og liggur þjóðvegur 1 um skarðið.

Á því er vatn sem heitir Vatnshlíðarvatn og eru sýslumörkin skammt austan við það. Lækur rennur í vatnið og er hann á sýslumörkum (Arnarvatnslækur eða Sýslulækur). Er sagt að eitt sinn þegar almennt manntal var tekið hafi förumaður, sem kallaður var Magnús sálarháski og miklar sögur eru til um, lagst þvert yfir lækinn og legið þar allan manntalsdaginn svo að hvorki væri hægt að telja hann til Húnavatns- né Skagafjarðarsýslu.

Norðan við skarðið er Grísafell en sunnan við það Valadalshnúkur. Vatnsskarðsá kemur úr Vatnshlíðarvatni og Valadal og rennur til austurs, og er Gýgjarfoss í ánni austast í skarðinu. Þegar niður í Sæmundarhlíð kemur kallast hún Sæmundará. Fáeinir bæir eru á Vatnsskarði og kallaðist byggðin áður „á Skörðum“.
Í austanverðu skarðinu er hóllinn Arnarstapi. Þar er minnismerki um skáldið Stephan G. Stephansson, sem ólst upp þar rétt hjá. Af Arnarstapa er mjög gott útsýni yfir héraðið og er hringsjá skammt frá minnisvarðanum.

Stóridalur er ættarjörð. Guðmundur Jónsson frá Skeggjastöðum seinna nefndur ríki, eignaðist jörðina og flutti á hana 1792. Eftir hann hafa hafa niðjar hans jafnan átt og setið jörðina að mestu leyti. Beitilandið er kjarngott og víðáttumikið og einnig nægilegt ræktunarland. Íbúðarhús byggt 1962, 827 m3. Fjós fyrir 8 gripi. Fjárhús yfir 250 fjár annað yfir 180 og torfhús yfir 100 fjár. Hesthús yfir 12 hross. Hlöður 1200 m3. Tún 42 ha. Veiðiréttur í Svínavatni.

Stórisandur er landflæmi í óbyggðum norðan við Langjökul, gróðurlítið og mishæðótt. Sandurinn er í 700-800 metra hæð yfir sjávarmáli. Um hann lá fyrr á öldum Skagfirðingavegur, þjóðleið milli Norður- og Vesturlands, en oft var einfaldlega talað um að fara Stórasand. Leiðin var fremur greiðfær þótt sumstaðar lægi hún um stórgrýtt hraun og var vel vörðuð.

Þegar Stórisandur var farinn úr Skagafirði var haldið upp Mælifellsdal og yfir húnvetnsku heiðarnar, þvert á Kjalveg norðan Seyðisár. Við Sauðafell, skammt frá Kjalvegi, taka við melöldur með grunnum dölum á milli. Þær þóttu leiðigjarnar yfirferðar eins og gamall vísuhelmingur bendir til: „Átján öldur undir Sand / eru frá Sauðafelli.“ Þá tók Stórisandur við og af honum var svo komið á Arnarvatnsheiði og þaðan ýmist haldið niður með Hvítá til Borgarfjarðar eða suður Kaldadal.

Sunnan við sandinn er fjallið Krákur, sem er 1167 m á hæð og sést víða að. Grettishæð heitir strýta á sandinum og er stundum sagt að þar hafi Þorbjörn öngull grafið höfuð Grettis Ásmundarsonar.

Landnámsjörð Þorbjarnar strjúgs. Nyrsti bær í Bólstaðarhlíðarhreppi. Bærinn stendur á skriðugrund við vesturmynni Strjúgsskarðs, sem áður var fjölfarin leið milli byggða. Um skarðið fellur Strjúgsá, og eftir stórgrýttri skriðu í Blöndu. Olli hún stundum skaða í flóðum. Jörðin á land í Strjúgsskarði og Langadalsfjalli. Túnið er mjög harðlent en grasgefið. Íbúðarhús byggt árið 1831, steinsteypt 275 m3. Fjós fyrir 14 gripi. Fjárhús yfir 150 fjár. Hlöður 240 m3. Tún 10 ha. Veiðiréttur í Blöndu.

Einn virkasti goshver á Geysissvæðinu í Haukadal.

Hitastig á yfirborði Strokks er mjög breytilegt og skiptir þá vindur og hitastig umhverfisins miklu. Á 1 m dýpi er hitastig um 90-95°C og hitnar hverinn niður pípuna. Við mælingu í Strokki 9. júní 2000 var unnt að mæla niður á 23 m dýpi. Þegar vatnið í hvernum kólnar verður það eðlisþyngra og sekkur, við þetta myndast iðustraumar efst í hvernum. Hiti hækkar þó stöðugt niður rás hversins og er um 112°C á 10 m dýpi og við botn á 23 m dýpi er hitastig vatnsins um 130°C. Innrennsli er í botn hversins og streymir vatnið upp hann, köld æð kemur inn á um 13 m dýpi og kólnar vatnið þar um 10°C.

Suða er ofarlega í hvernum sem má sjá rétt fyrir gos þegar stór loftbóla myndast við yfirborð og síðan má stundum sjá vatnsgos fara upp í gegnum þessa loftbólu. Gosið verður þegar vatn rétt neðan við loftbóluna hvellsýður við sífellt innstreymi heitara vatns rétt við suðumark og þrýstilétti. Ef suða myndaðist neðar í pípunni yrði gosið kraftmeira og það myndi breytast í gufugos eins og gerist í Geysi. Það gerist ekki í Strokki heldur fyllist hann fljótt á ný, Geysir getur hins vegar verið um 12 tíma að fyllast af vatni eftir gos (sem er þó breytilegt).

Meðalrennsli í Strokki er, eins og annað á svæðinu, ansi breytilegt en var til dæmis um 2 l/s (lítrar á sekúndu) fyrir jarðskjálftana 17. júní árið 2000 en jókst þá í um 2,6 l/s. Rennsli frá goshverum er erfitt að mæla þar sem talsvert af vatni tapast sem gufa auk þess vatns sem fellur í kring um hverinn og hverfur í jörð. Það vatnsmagn sem kemur upp í gosum er einnig mismikið, fer eftir veðri og sennilega stöðu grunnvatns sem er breytilegt eftir árstímum.

Mæling á vatnsmagni í tveimur gosum frá Strokki 8. júní árið 2000 var um 270 lítrar (það er meðaltal tveggja gosa) en auk þess tapast eitthvað í gufu. Heildarvatnsmagnið var sennilega 300-350 lítrar. Þann 3. júlí sama ár mældist vatnsmagn í gosi um 425 l (meðaltal af tveimur gosum), en sennilega var heildarvatnsmagn í gosi milli 450-500 l (hálfur rúmmetri), þegar gufa og það sem sígur í jörð er tekið með. Þessar tölur gefa stærðargráðu þess vatns sem kemur upp í gosum, en gosin eru mishá, mislöng og koma misþétt þannig að erfitt getur verið að gefa upp nákvæma tölu.

Ströngukvíslarskáli við Ströngukvísl á Eyvindarstaðaheiði var torfskáli 1953, en var færður til og gerður upp af Landsvirkjun 1988 vegna samninga varðandi gerð Blöndulóns. Gamli skálinn hefði lent undir vatnsborðinu. (Sigurjón Guðmundsson frá Fossum Svartárdal)

Kjalhraun kom upp úr Strýtum

Sturluhóll, Nýbýli reist úr landi Efri-Mýra 1961 Til þes féll 1/3 lands og landsnytja, Beitarland óskipt, bæði víðlent og að mestu gróið. Land mun vandþurrkað. Íbúðarhús byggt 1961-1963 og viðbygging 1968 434 m3. Alifuglahús. Votheysgeymsla 88 m3. Tún 15,8 ha. Veiði í Ytri-Laxá.

Stykkishólmur er bær og sveitarfélag við Breiðafjörð á norðanverðu Snæfellsnesi. Stykkishólmur er stærsti þéttbýliskjarninn á Snæfellsnesi. Bæjarbúar í Stykkishólmi eru í daglegu tali nefndir Hólmarar. Sjávarútvegur hefur verið einn helsti atvinnuvegurinn á Stykkishólmmi og skelveiðar þá sérstaklega en meira er orðið um ferðaþjónustu og annan þjónustuiðnað.
Höfn er mjög góð frá náttúrunnar hendi í Stykkishólmi og fyrir utan innsiglinguna ver þverhnýpt Súgandisey hana ágangi. Stórskipabryggja var byggð út í Stykkið, hólma þann sem kaupstaðurinn ber nafn af árið 1907. Frá Stykkishólmi gengur Breiðafjarðarferjan Baldur yfir Breiðafjörðinn að Brjánslæk á sunnanverðum Vestfjörðum. Margvíslegar hafnarbætur hafa átt sér stað síðan og var dráttarbraut fyrir allt að 100 lesta báta byggð í Stykkishólmi árið 1941 og svo önnur fyrir 400 lesta báta á árunum 1963-1967.
Stykkishólmur er yst á Þórsnesi og norðan við Nesvog.

Suðureyri er sjávarþorp við Súgandafjörð á Vestjörðum, nyrsta fjörðinn af svoköllum Vesturfjörðum. Suðureyri er einn af mörgum stöðum á Vestfjörðum þar sem þéttbýli myndaðist í kringum verslun og útgerð á seinni hluta 19. aldar og í byrjun 20. aldar.

Suðureyri varð löggiltur verslunarstaður árið 1899 en um aldamótin 1900 voru aðeins tvö íbúarhús á eyrinni. Fyrsti vélbáturinn var keyptur til Suðureyrar árið 1906 og árið 1911 voru íbúar orðnir um 200 talsins. Um árabil voru íbúar Suðureyrar á milli 400-500 talsins en staðurinn hefur, eins og Vestfirðir almennt, orðið fyrir mikilli fólksfækkun síðustu tvo til þrjá áratugina og árið 2015 voru íbúar Suðureyrar 278. Árið 1996 sameinaðist Suðureyri fimm öðrum sveitarfélögum á norðanverðum Vestfjörðum undir nafni Ísafjarðarbæjar.

Suðurjökull í Langjökli. Gekk áður fram úr Langjökli
Milli þeirra er Skriðufell og farm af þeim Hvítárvatn 70-80 metra djúpt
Norðurjökull gengur fram úr Langjökli, Báðir þessir jöklar gengu fram í Hvítárvatn á Litlu Ísöld og röskuðu setfyllunni í vatninu að hluta

Súluvellir Ytri er gamalt býli og bændaeign um langan aldur. Jörðin er víðlend og grasgefin og eru þar góð skilyrði til ræktunar, mest mýrlendi. Útbeit er allgóð og sumarhagar ágætir. Má getaþess að áður fyrr höfðu Súluvellir beitarrétt í Grenshlíð sem er í Tjarnarlandi ofan Þórsár, gegn því að Tjarnarklerkar hefðu útræði frá Súluvöllum. Íbúðarhús byggt 1940 og stækkað 1967. Fjós fyrir 8 gripi. Fjárhús yfir 220 fjár. Tún 15.4 ha. Selveiði og reki,

Um Syðri Súluvelli gildir það sama og sagt var að ofan enda var þetta ein jörð áður dyrr. En þess má geta að niður undan bænum er svonefnd Lambhúsvík, þar er löggilt höfn. Þar voru um skeið settar á land pöntunarvörur bænd og afgreiddar úr fjörunni. Íbúðarhús Steinsteypt hús og kjallari. Fjárhús yfir 160 fjár. Hlöður 640 m3. Tún 7,9 ha. Selveiði og reki.

Jónshús 1901 - Systrabær (1909) - Sumarliðabær 1919 -Vinaminni. Suðaustur af Ólafshúsi.
26.4.1909 er gerður lóðarsamningur við Herdísi og Ástu um 3750 ferálna lóð [1440 m2]sem er afgirt með skurðum.

Árið 1969 var byggð sundlaug úr trefjaplasti bak við það skólahús. Notaðir voru búningsklefar leikfimihússins. Sundlaugin er hituð með olíu, og þar hafa síðan verið haldin sundnámskeið á hverju vori og laugin verið opin nokkra mánuði á ári hverju.

Bærinn Kot eða Torfustaðakot síðar Sunnuhlíð, stendur á allháu melbarði við Vatnsdalsá vestan undir Múlanum sunnarlega. Undirlendi er frekar lítið og þröngt til ræktunnar. Veðursæld er mikil. Sjaldan mun taka fyrir haga í brekkunum og nýtur þar sólbráðar. Jörðin er lítil, en flestum hefur búnast þar vel. Þarna er dalurinn orðinn mjög þröngur, enda sér ekki til sólar á bænum 14 vikur á ári. Úti á Eyrunum voru Smiðsstaðir, en Torfastaðir sunnan til í landinu. Íbúðarhús byggt 1950, 350 m3. Fjós fyrir 10 gripi. Fjárhús yfir 350 fjár. Hlöður 610 m3. Haughús 88 m3. Geymslur 141 m3. Tún 17,8 ha. Veiðiréttur í Vatnsdalsá.

Sunnuhvoll. Byggt 1907 af Þórarni Bjarnasyni. Melshús 1907. Nefnist Þórarinshús 1910.

Surtsey er syðsta eyjan í Vestmannaeyjaklasanum, en miðpunktur hennar er 63°18'N, 20°36'V. Hún er jafnframt sú eina þeirra sem hefur myndast á sögulegum tíma, eða í mesta neðansjávareldgosi á sögulegum tíma. Menn urðu gossins varir klukkan 7:15 að morgni þess 14. nóvember 1963, þegar það braust upp úr yfirborði sjávar skammt frá fiskibátnum Ísleifi II frá Vestmannaeyjum. Skipverjar mældu sjávarhita í hálfrar mílu (rúmlega 900m) fjarlægð og reyndist hitastigið vera nálægt 10 °C. Gosið magnaðist hratt og varð hár gosmökkur. Næsta morgun sást í gosmekkinum að eyja hafði myndast. Er því ljóst að gosið hefur hafist einhverjum dögum áður en þess varð vart. Þann 12. nóvember fannst brennisteinslykt í lofti í suðvestanátt í Vík í Mýrdal, en engra jarðhræringa hafði orðið vart dagana fyrir uppkomu gossins. Gosið stóð fram til 5. júní 1967 eða í um það bil þrjú og hálft ár. Síðan hefur flatarmál eyjunnar minnkað úr 2,7 km2 í 1,4 km2 sökum rofs sjávar og vinda.[1] Eyjan er um 20 km suðvestur af Heimaey, eða um 30 km suðvestur af Landeyjasandi á meginlandi Íslands.

Surtshellir er kunnasti hellir á Íslandi, 1310 m langur. Hæð til lofts í aðalhellinum er 8-10 m en í vesturenda hans aðeins 2-4 m.
Mjög seinfarið er um hellinn því í botni hans er víða stórgrýtt urð, sem fallið hefur úr þakinu.
Margar sagnir eru til um mannvistir í Surtshelli en flestar eru þjóðsagnakenndar. Hellirinn var þekktur snemma á söguöld og virtust menn þá trúa því að þar byggi jötunn sem héti Surtur.
Innsti hluti hellisins er oft kallaður Íshellir því í honum mynduðust ísstrýtur. Íshellir er í senn greiðfærasti og fegursti hluti hellisins. Beinahellir er afhelllir út frá fremsta hluta Surtshellis. Hann dregur nafn sitt af beinahrúgu sem fannst þar.

Surtur er eldjötunn í norrænni goðafræði. Hann kemur úr Múspellsheimi og í Ragnarökum ríður hann um jörðina ásamt Múspellssonum og brennir jörðina með glóandi sverði. Þegar þeir ríða yfir Bifröst, brúna sem tengir Miðgarð og Ásgarð, brotnar hún; svo verður Surtur Frey að bana.

Þekktustu örnefni á Íslandi í höfuðið á Surti eru hraunhellirinn Surtshellir, lengsti hellir landsins, og Surtsey, eyja skammt frá Vestmannaeyjum sem varð til í eldgosi á árunum 1963-1967.

Svalbarð 1938. Við Árbakkann. Ömmukaffi.

Svalbarðseyri er þorp á Svalbarðsströnd við austanverðan Eyjafjörð í landi hins forna höfuðbóls Svalbarðs.
Svalbarðsströnd er blómlegt landbúnaðarhérað og á Svalbarseyri er löng hefð fyrir öflugri þjónustu og starfsemi tengdri landbúnaði. Þar er einnig höfn fyrir smábáta.
Íbúar þar voru 246 þann 1. janúar 2012. Á Svalbarðseyri er grunnskóli sem nefnist Valsárskóli, leikskóli, sundlaug, kjötvinnsla Kjarnafæðis og ýmis þjónusta.
Ferðaþjónusta hefur verið í örum vexti á svæðinu og er iðnaður og þjónustustarfsemi nú höfuðatvinnuvegurinn.

Svartárdalur er dalur í Austur-Húnavatnssýslu og er hann austastur húnvetnsku dalanna, ásamt Laxárdal fremri, sem liggur norður af honum. Dalurinn er fremur grunnur en þröngur og þar er undirlendi lítið. Hann er veðursæll og grösugur og þar eru allnokkrir bæir.

Dalurinn dregur nafn af Svartá, sem rennur eftir honum. Nyrst í dalnum sveigir áin til vesturs og rennur í Blöndu gegnum skarð sem liggur milli Langadalsfjalls að norðan og Tunguhnjúks, sunnan við skarðið, en hann er nyrst á fremur lágum hálsi sem liggur milli Svartárdals og Blöndudals. Skarðið er nú oft talið norðurendi Svartárdals en hét áður Ævarsskarð og er sagt kennt við Ævar gamla Ketilsson landnámsmann. Þar er bærinn Bólstaðarhlíð, sem ýmist hefur verið talinn til Svartárdals eða Langadals. Þjóðvegur 1 liggur um skarðið og síðan um Bólstaðarhlíðarbrekku og upp á Vatnsskarð. Sést vel inn eftir dalnum af veginum.

Svartárdalur er um 25 km langur. Fremst (syðst) í dalnum er bærinn Stafn og þar er Stafnsrétt, ein þekktasta skilarétt landsins. Skammt þar fyrir framan klofnar Svartárdalur í tvo dali. Annar liggur til suðausturs, er nokkuð djúpur og svo þröngur að hann kallast Stafnsgil og endar í gljúfrum sem ná fram undir Buga. Svartá kemur upp í Bugum og rennur um Stafnsgil og liðast síðan um Svartárdal þar til hún fellur í Blöndu.

Hinn dalurinn, Fossárdalur eða Fossadalur, sem er í raun beint framhald af Svartárdal þótt nafnið breytist, gengur til suðsuðvesturs inn í Eyvindarstaðaheiði og endar í Fossadalsdrögum. Hann er einnig djúpur og þröngur, þó ekki eins og Stafnsgil. Á milli dalanna kallast Háutungur. Neðst í dalnum vestanverðum er einn bær, Fossar. Bærinn á Fossum er í 320 m hæð yfir sjávarmáli og í um 60 kílómetra fjarlægð frá Blönduósi. Enn framar er eyðibýli, Kóngsgarður, sem var í byggð fram undir lok 19. aldar.

Kirkja er á Bergsstöðum í Svartárdal og þar var áður prestssetur en það fluttist svo að Æsustöðum í Langadal eftir að Gunnar Árnason varð þar prestur 1925. Síðar var reist prestsetur að Bólstað sunnan við Húnaver, í landi Botnastaða.

Svartifoss er foss í Skaftafelli í Vatnajökulsþjóðgarði. Svartifoss er einn af frægustu fossum landsins, sökum fagurrar umgerðar úr óvenju reglulegum, gildum basaltstuðlum. Stuðlarnir mynduðust fyrir um 300.000 árum, þegar hraun rann niður Skaftafellsheiði og fyllti gamlan árfarveg. Við hæga kólnun dróst bergið saman og klofnaði þá í stuðla sem standa lóðréttir á kólnunarflötinn.

Stuðlabergsmyndunin umhverfis fossinn var Guðjóni Samúelssyni innblástur við hönnun á mörgum byggingum m.a. loftsins í sal Þjóðleikhússins, ytri ásýnd Hallgrímskirkju og Akureyrarkirkju.

Sveinsstaðahreppur var hreppur í Austur-Húnavatnssýslu fram til ársloka 2005. Hreppurinn var kenndur við Sveinsstaði í utanverðum Vatnsdal. Fólksfjöldi 1. desember 2005 var 92.

20. nóvember 2004 samþykktu íbúar sveitarfélagsins sameiningu við Bólstaðarhlíðarhrepp, Svínavatnshrepps og Torfalækjarhrepp og gekk hún í gildi 1. janúar 2006. Nýja sveitarfélagið hlaut nafnið Húnavatnshreppur í fyrstu kosningunum í sameinuðu sveitarfélagi 10. desember 2005.

Fornt býli og þingstaður sveitarinnar öldum saman. Bærinn stendur norðan þjóðvegar við norðurjaðar Vatnsdalshóla spölkorn vestur frá Vatnsdalsá. Tún aðallega í norður frá bænum, en engi austar við ána, nú að nokkruleiti ræktað. Beitiland allstórt til vesturs. Mýrlendi og ásar svo og norðurhluti Hólanna allt til Skriðuvaðs. Landið er fjölgrösugt, ræktunarskilyrði góð. Jörðin var fyrr klausturjörð, síðar bændaeign, nú ættarjörð frá 1844. Íbúðarhús byggt 1929, 612 m3. Fjós fyrir 14 gripi og mjólkurhús. Fjárhús yfir 500 fjár. Hlöður 768 m3. Vothey 520 m3. Geymsla 90 m3. Tún 46 ha. Veiðiréttur í Vatnsdalsá.

Efri-Svertingsstaðir, sem nú eru sérstakt býli, voru áður Svertingsstaðasel og hétu Hakastaðir.
Selkeldan fellur sunnan og austan við gamla túngarðinn kringum Svertingsstaðaselið. Selsrústir held ég séu ekki sjáanlegar nú og ekki veit ég heldur nákvæmlega hvar selið var, en tel líklegt að það hafi verið þar sem útihús standa nú, eða hafa staðið, eða á sama grunni og bæjarhúsin á Efri-Svertingsstöðum eru byggð á.

Aðfararnótt 30.12.1882; Bærinn Svertingsstaðir í Miðfirði er sagt að hafi brunniö til kaldra kola. Mönnum öllum varð bjargað, en nokkuð af skepnum btann inni.

"Jeg get ekki skilið svo við æskustöðvar mínar í Miðfirði, að jeg ekki minnist hjer á tvö forn eyðibýli, er voru í Svertingsstaðalandi. Þau hjetu á Hakastöðum og Hankastöðum. Á Hankastöðum voru beitarhús þegar jeg var í æsku; var þó í daglegu tali kallað »uppi á selinu«, því að áður fyr var þar höfð selstöð. Þar var stórt og fallegt tún, sljettir hólar. Varið var það og slegið árlega að miklu leyti; sáust þar fornar túngarðsleifar. Fornar rústir voru þar ekki; mun selið og svo fjárhúsin hafa verið bygð ofan í þær. Hakastaðir voru vestar
og fjær uppi á hálsinum, á hól einum. Var þar minna túnstæði. Sást þar líka fyrir túngarðsleifum og húsarústum uppi á hólnum, sem allur var grasi gróinn.
Þessum fornbýlum, ásamt Svertingsstöðum, fylgdi sú munnmælasaga, að þeir hefðu allir þrír verið bræður: Haki, Hanki og Svertingur, verið landnámsmenn og búið á þessum stöðum, eins og bæjanöfnin benda til. Mætti geta þess til, að þeir hafi verið skipverjar Skinna-Bjarnar og hann hafi gefið þeim land þar út frá sjer, fyrir ofan Svertingsstaðaá og vestur á hálsinn (Hrútafjarðarháls). Hins sama get jeg til um Stein, er bygt hefur Steinsstaði hjá Hofi. Eftir öllum þessum fornu eyðibýlum man jeg glögt, því að jeg hafði
þá — þótt ungur væri — eins konar ánægju af að skoða þau. En nú eru liðnir 50 vetur síðan jeg fluttist frá Svertingsstöðum; en þá var jeg 15 vetra.
Stykkishólmi, á síðasta vetrardag 1926. Jósafat S. Hjaltalin. "

Svíagígur er í Grímsfjalli á Vatnajökli, 120 metra djúpur, 7.5 km langur og 5 km breiður og 37.5 km2 að ummáli, norður af Skeiðárjökli og um 20 km norðaustur af Búrfelli. Nú er þar Svíahnjúkar eystri og vestri rúmir 1700 metrar á hæð.
Sviagígur fannst 1919 af sænsku jarðfræðingunum Hakon Wadell and Erik Ygberg. Suðurhlið gígsins er lóðrétt standberg, bæði jökulberg, mógrjót og hraungrýti. 1. september mældum við gíginn og gerðum kort af honum og rannsökuðum hann að austanverðu. Heitt stöðuvatn er í gígnum og fellur skriðjökull 120 feta hár ofan í það og bráðnar jafnharðan. Vatnið er djúpt í miðjunni og voru þar ísjakar á floti. Vatnið er heitast að sunnanverðu, en skriðjökullinu fellur ofan í það að norðanverðu. Gígurinn er inni á hájöklinum í norð-norðaustur af Skeiðarárjökli.

Bærinn stendur á vestanverðum Sviðningsrinda. Rindurinn er gamall sjávarkambur, nokkuð gróinn og nær frá Laxá í Nesjum langleið suður að Ytri-Björgum. Á Sviðningi er fremur landþröngt, þar er reki til hlunninda.
Íbúð úr blönduðu efni 150 m3. Fjós úr asbesti byggt 1950 yfir 5 gripi. Fjárhús með kjallara byggt 1935 úr torfi og grjóti yfir 120 fjár. Hlaða úr blönduðu efni 160 m3. Geymsla gerð 1955, 132 m3 úr asbesti. Votheysgeymsla 32 m3.
Tún 19 ha. Reki.

Svínadalsfjall är ett berg i republiken Island. Det ligger i regionen Norðurland vestra, 170 km nordost om huvudstaden Reykjavík. Toppen på Svínadalsfjall är 973 meter över havet,eller 550 meter över den omgivande terrängen. Bredden vid basen är 10,7 km.

Trakten runt Svínadalsfjall är nära nog obefolkad, med mindre än två invånare per kvadratkilometer. Det finns inga samhällen i närheten. Trakten runt Svínadalsfjall består i huvudsak av gräsmarker.

Landnámsmaðurinn Eyvindur auðkúla, sem nam Svínadal.
„Á þessu landi bjó varnarlaus þjóð, og þar var því hægðarleikur að ræna löndum, og kvikfé svo miklu, að nægja mundi til að reisa stórbú þegar í stað. Það var heldur ekki einleikið hvernig norrænir menn þyrptust til Íslands, en lausn þeirrar gátu er sú, að þeir hafi vitað með sannindum að þar beið víkinga auður og allsnægtir, skjótfengið herfang og þurfti lítið fyrir að hafa. Þá ríkti sá hugsunarháttur, að menn hefðu rétt til að sölsa undir sig öll heimsins gæði, ef eigendur gátu ekki varið þau. Hér á Islandi voru nóg auðæfi, en þeir sem landið byggðu, gátu ekki varið þau. Þess vegna var það mikíl frægðarför að fara til íslands og sölsa þar undir sig lönd, fólk og kvikvénað.“ Þessarra íbúa er ekki minnst á berum orðum en ef lesið er í söguna má sjá að hér hefur verið stundaður búskapur er „landnámsmenn“ námu land.
Forn örnefni geyma margskonar fróðleik og ekki sízt þau örnefni, er landnámsmenn hafa gefið, en þau er að finna i Landnámu. Þessi örnefni sýna og sanna áþreifanlega, að norrænu landnámsmennirnir hafa ekki komið hér að auðu landi og óbyggðu. Þau sýna, að þá hefir búið hér kristin þjóð. Hin mörgu örnefni, sem kennd eru við krossa og kirkjur, bæði þar og f sögunum, eru þar óljúgfróð vitni. Sagnaritarar vorir haf a ekki áttað sig á því, að geta um þessi nöfn, voru þeir að afsanna fullyrðingar sínar um autt og óbyggt land, því að landnámsmenn þeir, er komu frá Noregi, voru allir heiðnir. En örnefnin, sem þeir gáfu, sýna að hér hafa verið krossar og kirkjur.

Í Svínadal komst Ingimundur gamli yfir hundrað svína, skv Vatnsdælu.

Frá Blönduósi liggur leiðin upp að Reykjum á Reykjabraut, og svo sunnan við Svínavatn að Auðkúlu. Sauðadalur klýfur fjallsbálkinn þar fyrir sunnan eftir miðju, og eru melar og ísaldarrusl fyrir utan hann. Austan úr Reykjanybbu hefir einhvern tíma sigið niður skriða. Svínadalur er björguleg sveit, því nær eintómt graslendi, Svíndælingar eru góðir búmenn og efnamenn; jarðabætur hafa verið gjörðar þar miklar. Svínadalur fláir töluvert út að austanverðu, því þar takmarkast hann af lágum hálsi, en að vestanverðu er hátt og bratt fjall. Í dalnum eru margir smáhólar af ísaldargrjóti, en mýrar og graslendi ofan á; Svínadalsá, sem eftir dalnum rennur, er fremur vatnslitil.
Ferðalýsing 1896

1703 bjuggu 212 íbúar í Svínadalshrepp

Svínafell er 711 m hátt ys, er norðanmegin við við gamla Sandveg [Skagfirðingaveg] þar sem hann liggur upp með Tröllagili og norðan við Grettishæð á Stórasandi,

Suðurmörk Grímstungu- og Haukagilsheiða eru Langjökull og síðan lína frá Krák á Sandi vestur í Bláfellstjörn, en vesturmörkin eru fram af Víðidalsfjalli um heiðmótaás og til Bláfells norðan Langjökuls og þaðan sjónhending í Hraungarðahorn, þaðan með litlum sveig í mitt Bergárvatn.

Ein af þverám Blöndu er Strangakvísl í austurjaðri Stórasands og rennur hún austan við Svínafell, en upptök hennar er nokkrum kílómetrum framar þar sem hún kemur fremur sem kvísl en lækur undan barði vestan Ölduhrauns og norðvestur af Búrfjallahala.

Svínafellsjökull er skriðjökull í Öræfajökli. Hann er kenndur við bæinn Svínafell. Árið 2007 týndust tveir þýskir fjallgöngumenn á jöklinum.

Svínavatn er önnur af þeim tveimur jörðum í Svínavatnshreppi sem getið er í Landnámu. Þar byggði Þorgils gjallandi, félagi Auðuns skökuls. Jörðin liggur við suðausturenda Svínavatns. Í vatninu er allgóð silungaveiði. Ræktunarland er mikið og gott, með ákjósanlegri legu mót suðvestri. Frá 1867 hefur jörðin verið í eign og ábúð sömu ættar, en á sjöunda áratug síðustu alda var henn skipt formlega milli systkinanna sem þar bjuggu. Félagsbú hafa þau þó rekið að mestu og hér er jörðin talin í einu lagi. Íbúðarhús byggt 1952, kjallari , hæð og portbyggt ris 744 m3. Fjós steypt 1960, fyrir 24 gripi. Fjárhús yfir 240 fjár. Gömul torfhús eru yfir 120 kindur og 15 hross. Hlöður 1040 m3. Tún 26 ha. Veiðiréttur í Svínavatni.

Svínavatnshreppur liggur vestan Blöndu og takmarkast að sunnan af Auðkúluheiði, að vestan af Svínadalsfjalli og að norðan af Torfalækjarhreppi. Meginhluti sveitarinnar eru þrír dalir. Vestast er Svínadalur og er hann þeirra mestur, þá Sléttárdalur sem er grunnur og nú aðeins byggður nyrst og austast er Blöndudalur vestan árinnar. Auk þessar dalaer byggðin vestan í Sólheimahálsi , sem áður var oft nefnd Uppásar, en það nafn er lítt notaðnú og loks Bak´´asarþar austan í hálsinum meðfram Blöndu.

Ókunnugir nefna oft alla sveitina Svínadal, en það er landfræðilega alrangt. Heimamenntelja aðeins byggðina vestan við Svínavatnsháls og Svínavatn að meðtöldum Auðkúlubæjum, Svínadal.

Á Hveravöllum á Kili sem telst innan Svínavatnshrepps er mikill jarðhiti, og þar er veðurathugunarstöð.

Enginn skóli er í sveitinni en sameiginlegur héraðskóli er á Húnavöllum.

Samkomuhús er í Stóradalsnesi, en það er gamalt og fremur lítið byggt 1936.

Tvær kirkjur eru í sveitinni, á Auðkúlu og Svínavatni

Svínavatnshreppur (áður kallaður Svínadalshreppur) var hreppur í Austur-Húnavatnssýslu fram til ársloka 2005. Aðalatvinnuvegur er landbúnaður. Fólksfjöldi 1. desember 2004 var 116.
Hinn 1. janúar 2006 sameinaðist hann Bólstaðarhlíðarhreppi, Sveinsstaðahreppi og Torfalækjarhreppi og var hið nýja sveitarfélag kallað Húnavatnshreppur.

Á Svínavatni var bændahlutinn stærri en kirkjunnar á jörðinni og hefur því ávallt verið bændagarður en ekki prestssetur á staðnum. Kirkjan, sem var helguð Pétri postula í kaþólskum sið, hefur verið útkirkja frá Auðkúlu svo langt sem heimildir ná.

Fram um miðja þessa öld var búið í stórum torfbæ á Svínavatni og sneru 5 stafnar vestur að vatninu. Norður af bænum var kirkjan á fyrri tíð, og í garði, en haustið 1882 var byggð ný kirkja er reist var suður og upp af bænum. Hún er timburkirkja, með turni og nokkru sönglofti, og tekur um 90 manns í sæti. Kirkjan var byggð af Friðrik Péturssyni (1820-1872) smið en sonur hans var séra Friðrik Friðriksson (1868-1961), hinn kunni æskulýðsleiðtogi í Reykjavík og átti hann heima á Svínavatni í bernsku.

Kirkjan á ýmsa góða gripi, svo sem altaristöflu frá 1904, eftir danskan málara, V.H. Vestergaard, sem var vinur séra Friðriks. Myndin sýnir Pétur postula er hann var að sökkva á vatninu við hlið Meistara síns. Er það myndefni einsdæmi hér á landi og altaristaflan þeim mun merkilegri. Þegar kirkjan var reist bjó Helgi Benediktsson (1822-1899) frá Eiðsstöðum á Svínavatni. Hefur dugnaður hans, áræði og efnahagur verið í betra lagi er hann kom upp kirkjunni í því harðæri sem þá var í landinu. Kirkjan var afhent söfnuðinum nokkru fyrir 1950.

Bærinn stendur sunnan við Syðri-Eyjarlæk, niður undan Syðri-Eyjarkjöl. Ræktunarskilyrði eru ágæt, útbeit góð. Bæirnir Syðri-Ey og Eyjarkot eru í samstæðu túni. Á Syðri-Ey var fyrrum fjölbýli. Sjósókn var stunduð úr Eyjarnesi, þar voru sjóbúðir. Íbúðarhús byggt 1952, 427 m3. Fjós yfir 9 kýr. Fjárhús yfir 250 fjár. Hlöður 847 m3. Vélageymsla 172 m3. Tún 31,4 ha. æðarvarp og hrognkelsaveiðar.

Hið forna bæjarstæði var á all háum hól undir hlíðarrótum. Þaðan var hið fegursta útsýni yfir Húnaflóa. Gamli bærinn var með burstastíl með grasi grónum þekjum og féll vel inní hlýlegt umhverfi. Nú stendur bærinn miklu neðar. Landinu hallar á móti vestri og er það skjólsamt og grær snemma á vorin. Íbúðarhús byggt 1960 431 m3. Fjós yfir 16 kýr. Fjárhús yfir 250 fjár. Hlöður 815 m3. Vélageymsla 108 m3. Tún 29,3 ha. Veiðiréttur í Ytri-Laxá.

Ræktarland mikið og gott. Beitiland er ekki víðáttu mikið en notagott. Jörðin má teljast mjög auðunnið og gott býli. Blöndubrú fremri er niður unadan bænum og vegamót skammt frá. Íbúðarhús byggt 1957, 443 m3. Fjárhús yfir 340 fjár. Fjós yfir 24 kýr og 12 geldneyti með mjólkurhúsi, kjarnfóðurgeymslu og áburðarkjallara. Hesthús yfir 18 hross, torfhús. Hlaða 600 m3. Tún 27,7 ha. Veiðiréttur í Blöndu.

Túnið fordjarfar aurskriða úr Kirkjuhvammsá, og svo engi það, sem liggur næst fyrir neðan túnið. (Jarðabók Árna Magnússonar og Páls Vídalíns, Vatnsnesshreppur 1705).

Kirkjuhvammur er fyrir ofan þorpið á Hvammstanga. Kirkjan er gömul timburkirkja byggð 1882. Stefán Jónsson smiður mun hafa smíðað kirkjuna en hann smíðaði einnig baðstofuna í Syðstahvammi. Lönd Kirkjuhvamms og Syðstahvamms liggja saman og skilur Hvammsáin þar á milli. Kirkjan er friðlýst og í umsjón Þjóðminjavarðar. Sumir gripir kirkjunnar hafa verið fluttir í kirkjun á Hvammstanga. Þó ekki sé reglulegt messuhald í kirkjunni eru oft athafnir þar sérstaklega giftingar og skírnir einnig er kirkjan oft notuð í tengslum við ýmsar hátíðir eða uppákomur á svæðinu á sumrin. Venja er að vera með guðþjónustu í Kirkjuhvammi á miðnætti á aðfangadagskvöld.

Kirkjuhvammskirkja á Hvammstangavar byggð árið 1882. Höfundar hennar voru Björn Jóhannsson og Stefán Jónsson, forsmiðir. Hún hefur verið í vörzlu Þjóðminjasafnsins síðan 1976 og var sett áfornleifaskrá 20. ágúst 1976. Árið 1990 var hún friðuð.

Kirkju er fyrst getið í máldaga árið 1318 og sennilega hefur alltaf verið um torfkirkjur þar að ræða, sem staðið hafa í kirkjugarðinum á svipuðum stað og sú sem þar stendur nú.

Kirkjuhvammskirkja er úr timbri með bindingsverki og veglegum turni, smíðuð af Birni Jóhannssyni og Stefáni Jónssyni frá Syðstahvammi sumarið 1882, en sagt er að ekkert sumar hafi komið þá á Norðurlandi og snjóað í hverri sumarviku. Kirkjan er af yngri gerð kirkna með turna á þaki. Kirkjuhvammskirkja var sóknarkirkja til ársins 1957, en það ár var ný kirkja vígð á Hvammstanga. Hrörnaði gömlu kirkjunni fljótt og stefndi í að hún yrði rifin. Velunnarar hennar lagfærðu hana lítilsháttar árið 1964 og kirkjan kom í umsjá Þjóðminjasafnsins árið 1976. Hófst umfangsmikil viðgerð á henni árið 1992. Hún var endurvígð sumarið 1997 að þeirri viðgerð lokinni.

Gamalt býli. Land nær skammt til fjalls, er vel gróið og ræktarland mikið, aðallega mýrlendi. Jarðarmat 156 þús. Útbeit er góð, Væn sneið af landinu var seld Hvammstangahreppi 1954. Nokkru síðar féll jörðin úr byggð en hús eru nú öll fallin. Gömul baðstofa var tekin niður og gefin Byggðasafninu að Reykjum þar sem hún var að mestu sett upp í sinn fyrri mynd, Jörðin hefur verið í sömu ættar í nær hálfa aðra öld. Eigandi frá því laust fyrir 1920 var Sigurður Davíðsson 13. sept. 1896 - 27. mars 1978. Bóndi og verslunarmaður? í Syðsta-Hvammi, Kirkjuhvammssókn, V-Hún. 1930. Var í Kirkjuhvammi, Kirkjuhvammssókn, Hún. 1901. Var í Jóhannshúsi, Hvammstangahr., V-Hún. 1957. Síðast bús. í Hvammstangahreppi.