Corporate body

Blöndudalshólar

[1200]

Blöndudalshólar voru einnig kallaðir Hólar í Blöndudal. Þar var um margra alda skeið prestssetur.
Í Blöndudalshólum var kirkja, sem helguð var með Guði hinum heilaga Jóhannesi babtista (skírara). Í máldaga segir svo, að þar skuli prestur vera.

Prestsetur og kirkjustaður [til 1880]. Bærinn stendur á árbakkanum, neðan vegar, en að ofan rís bæjarhóllinn, hár og brattur, græddur trjám í uppvexti. Fyrrum stóðu bær og kirkja í krika sunnan hólanna. Ofar í brekkunum eru sékennilegar skeifumyndaðar kvosir, nefndar Katlar. Tún er stórt að mestu neðan vegará framræstum mýrum. Beitiland allvíðlent, bæði neðan brúna og á hálsinum. Íbúðarhús byggt árið 1932 úr við Höphnerverslunarhúss á Blönduósi 525 m3. Fjós fyrir 40 gripi. Hlöður 2150 m3. Tún 35 ha. Veiðiréttur í Blöndu.

Norðan við Hemmertshús var verslunarhús Höephnerverslunar, reist 1881, síðar rifið og viðurinn notaður í íbúðarhús á Blöndudalshólum.

Blöndudalur; Bólstaðarhlíðarhreppur; Höphnerverslunarhús; Katlar; Hólareitur; Blanda; Guðlaugsstaðir; Syðri-Langamýri;

Kirkjustaður og beneficium. Jarðardýrleiki óviss, því staðurinn er tíundarfrí so sem öll önnur beneficia. Ábúandinn staðarhaldarinn Sr. Gísli Bjarnason.
Landskuld engin, því presturinn nýtur staðarins frí til uppheldis sjer, so sem aðrir beneficiati.
Kúgildi staðarins eru iiii hjer heima og gjaldast eftir þau öngvar leigur, heldur nýtur staðarhaldarinn ávaxtanna frí fyri alla ábyrgð kúgildanna. Kvaðir eður tollar alls öngvir.
Kvikfje vi kýr, i kvíga veturgömul, iii kálfar, lv ær, xvi sauðir veturgamlir, xxx lömb, v hestar, iiii hross, ii folar þrevetrir, i tvævetur, ii fyl. Fóðrast kann iiii kýr, i eldishestur, xl ær, iii hestar; það kvikfje, sem meira er, framfærist á heytollum prestsins og einúngis útigángi. Afrjett engin ut supra.
Torfrista og stúnga bjargleg. Hrísrif lítið til eldiviðarstyrks í Hólareit hinu megin Blöndu á staðurinn, sem þó er mjög eytt en brúkast þó árlega. Beit á staðurinn í þessum sama reit, sem sjaldan brúkast. Þetta landspláts liggur millum Guðlaugstaðalands og Syðri Lángamýrar lands og hefur staðurinn haft þetta átölulaust um lángan aldur. Túninu grandar smálækir, sem bera möl og sand á völlinn í vatnavöxtum og spillir rótinni. Enginu spillir í sama máta lækir, sem bera leir og sand í rótina.

Prestsetur og kirkjustaður fram á seinnihluta 19. aldar. Bærinn stendur á árbakkanum, neðan vegar, en að ofan rís bæjarhóllinn hár og brattur græddur trjám og uppvexti. Fyrrum stóðu bær og kirkja í krika sunnan hólanna. Ofar í brekkunum eru sérkennilegar skeifumyndaðar kvosir, nefndar Katlar. Tún er stórt að mestu neðan vegar á framræstum mýrum. Beitiland allvílent, bæði neðan brúna og á hálsinum.

Íbúðarhús byggt 1932 ein hæð timburhús 525m³. Fjós fyrir 40 kýr. Hlöður 2150 m³. Tún 35 ha.
Veiðiréttur í Blöndu.

Ábúendur;

1910 og 1920- Sigfús Ferdínand Eyjólfsson 14. ágúst 1878 - 25. júní 1956. Bóndi á Eiríksstöðum, Bergstaðasókn, A-Hún. 1930. Bóndi í Blöndudalshólum og á Eiríksstöðum í Svartárdal, A-Hún. Kona hans; Kristvina Kristvinsdóttir 7. mars 1883 - 15. jan. 1959. Húsfreyja á Eiríksstöðum í Svartárdal, A-Hún.

1923-1961- Bjarni Jónasson 24. feb. 1891 - 25. jan. 1984. Var í Reykjavík 1910. Farkennari og bóndi á Geithömrum, Auðkúlusókn, A-Hún. 1930. Heimili: Blöndudalshólar, Bólstaðarh.hr. Var á Blöndudalshólum, Bólstaðarhlíðarhr., A-Hún. 1957. Kennari á Blönduósi, bóndi, kennari og hreppstjóri í Blöndudalshólum og Litla-Dal í Svínavatnshr., A-Hún. Kona hans; Anna Margrét Sigurjónsdóttir 4. okt. 1900 - 5. feb. 1993. Húsfreyja á Blöndudalshólum, Holtastaðasókn, A-Hún. 1930. Húsfreyja í Blöndudalshólum. Var í Blöndudalshólum, Bólstaðarhlíðarhr., A-Hún. 1957.

1960- Jónas Benedikt Bjarnason 4. mars 1932 - 20. des. 2018. Bóndi í Blöndudalshólum í Bólstaðarhlíðarhreppi. Var í Blöndudalshólum, Bólstaðarhlíðarhr., A-Hún. 1957. Síðast bús. á Blönduósi. Kona hans; Ásdís Hlíf Friðgeirsdóttir 26. nóv. 1937 - 6. ágúst 2013. Var á Sviðningi, Skagahr., A-Hún. 1957.

Prestar i Blöndudalshólaprestakalli;
1) Einar. Hann var prestur í Blöndudalshólum um 1318 og er hans getið þar í Auðunnarmáldaga. Þorvarður. Bjó á Gunnsteinsstöðum og getið í máldaga Jóns biskups Eiríkssonar 1360.

2) Einar Þorvarðsson, 1390—1397. Bjó á Holtastöðum. í máldaga Holtastaðakirkju 1394 er sagt, að „inntekt kirkjunnar reiknaðist fjögur hndr. vöru um 4 ár, sem Einar bjó".

3) Magnús (um) 1395.

4) Þórður Þorláksson, 1376—1394. Ekki ólíklegt að hann sé sá Þ. Þ. prestur, sem vottur er á Svínavatni að því 31. des. 1399, þegar

5) Þorfinnur Hallfreðarson selur Nikulási ívarssyni jörðina Ytri-Löngumýri í Húnavatnsþingi, fyrir lausafé og tilgreinir landamerki.

6) Jón Hafliðason, 1482—1488. Hann er hvergi talinn meðal presta Blöndudalshóla, en mjög líklegt að hann hafi verið þar eða á Holtastöðum. 4. ágúst 1482 á Móbergi í Langadal er Jón prestur Hafliðason viðstaddur, þegar Benedikt Magnússon lykur Ingibjörgu Þorvaldsdóttur konu sinni mála hennar og er þar í Vík og Hóll í Reynistaðaþingum. 19. nóvember 1488 á (Geita-) Skarði í Langadal er séra Jón Hafliðason vottur að því, þegar Helga Þorleifsdóttir gefur Agli Grímssyni í tíundargjöf sína jörðina Brún í Svartárdal til ævinlegrar eignar.

7) Jón Gislason, 1585— (um) 1604. Jón prestur Gíslason í Húnavatnssýslu fær tillag af kóngsins ölmusu 1586, 8 ríkisdali og 12 ál., og 1589 50 álnir. — Ef til vill er séra Jón Gíslason, sem hvarf af alþingi, þegar hann ætlaði til Bessastaða 1621. Fannst presturinn ekki, en hestur hans fannst. Magnús, 1602. Hann er nefndur prestur í Blöndudalshólum og lékk ölmusu 1602.

8) Bjarni Ólafsson (um) 1604—1629. Prestur að Munkaþverárklaustri 1599—1604, en tekur þá Blöndudalshóla, þar sem hann er sennilega, þangað til hann tekur Hjaltabakka 1629. 20. maí 1611 leggur Guðbrandur biskup fyrir hann að þjóna Bólstaðarhlíðarkirkju, vegna óvildar séra Brynjólfs Árnasonar á Bergsstöðum og séra Jóns Einarssonar í Bólstaðarhlíð, meðan sú óvild héldist.

9) Sumarliði Einarsson, (fyrir) 1628—1658. Sonur Einars bónda í Víðidalstungu. Vígðist 1601 og fékk þá Hof á Skagaströnd. 1628 er hann í Blöndudalshólum og fær ölmusupeninga. 1631 var hann í festaröli séra Gísla Brynjólfssonar á Bergsstöðum, og 1642 var hann á prestastefnu á Flugumýri. 1649 er hann á Giljár prestastefnu og undirskrifar þar með eigin hendi, þegar kosnir voru menn til að vinna hyllingareiðana á alþingi. — 1656 var hann í áreið með Hallgrími prófasti að skoða spjöll á Bergsstaðalandi. 1655 tók hann kapellán séra Þorleif Ólafsson, Finnstungu. í annál Þorláks Markússonar er hann talinn deyja 1658, 81 árs. 1. kona hans var Valdís, dóttir Guðmundar Gíslasonar í Finnstungu og Guðrúnar Egilsdóttur hins fyrra frá Geitaskarði, Jónssonar. Þau áttu saman 2 sonu, sem báðir drukknuðu í Blöndu. 2. kona Karítas Þorvarðardóttir í Þykkvaskógi.

10) Þorleifur Ólafsson, 1658—1688. Sonur Ólafs bónda í Finnstungu. Hann var vígður á jólaföstu 1655 af Þorláki biskupi Skúlasyni, og var annar tveggja presta, sem hann vígði síðast. Þá varð hann aðstoðarprestur séra Sumarliða á Blöndudalshólum, en fékk brauðið 26. maí 1668. — Dó í október 1688. Hann var hið mesta karlmenni og mikilhæfur. Var fjöllærður. — Kona hans var Þórunn Karlsdóttir, Þormóðssonar, Kortssonar hins danska, Lýðssonar.

11) Gísli Bjarnason, 1689—1712. Sonur séra Bjarna Gíslasonar í Garði í Kelduhverfi. Var „skikkaður og vígður" af Gísla biskupi Þorlákssyni á Hólum 16. maí 1669 til Grímseyjar. Er allvíða prestur, þar til að hann fær Blöndudalshóla 1689. Björn biskup Þorleifsson vísiteraði Blöndudalshóla 1700 og tók af séra Gísla 7 ára kirkjureikninga, en skipaði honum jafnframt að endurbæta kirkjuna. En þegar biskupinn vísiteraði aftur 1709 var það ógert. — Séra Gísli dó í Blöndudalshólum í desember 1712. Kona hans var Steinunn Þorvaldsdóttir, Skúlasonar frá Eiríksstöðum.

12) Jón Bjarnason, 1712—1746. Hann var sonur Björns lögréttumanns á Heynesi á Akranesi, Sigurðssonar. Séra Jón var vígður af Steini biskupi Jónssyni á Hólum 1. okt. 1713. Hann bjó á Holtastöðum, eignarjörð sinni. — 24. nóv. 1737 kallar hann, vegna vaxandi lasleika, sér fyrir aðstoðarprest Jón stúdent Auðunarson og fær honum til ábýlis prestssetrið Blöndudalshóla. Séra Jón varð bráðkvaddur fyrir bæjardyrum sínum á Holtastöðum 1746. Hann var lítill vexti, harðger og hraustur. Ólærður var hann talinn og hirðulaus í embætti. — Kona hans var Þuríður Einarsdóttir frá Hraunum í Fljótum.

13) Jón Auðunarson, 1738—1742. Vígðist 15. maí 1738 aðstoðarprestur séra Jóns Bjarnasonar. Fékk Bergsstaði 1742 og var þar til æviloka 15. jan. 1782. — Kona hans var Helga Illugadóttir á Finnsstöðum á Skagaströnd. Jón Jónsson, 1746—1754. Vígðist 27. janúar 1743 aðstoðarprestur séra Jóns Bjarnasonar að Blöndudalshólum, fékk það prestakall 1746 og var þar til 1754 að hann fékk Upsir í skiptum við séra Ásmund Pálsson. — Kona hans var Kristín ísleifsdóttir í Hvammi í Vatnsdal, Bjarnasonar.

14) Ásmundur Pálsson, 1754—1772. Fékk Blöndudalshóla 16. nóv. 1754 og er vígður þangað af Gísla biskupi Magnússyni á Hólum.
Fékk Auðkúlu 18. nóv. 1772, fluttist þangað frá Auðólfsstöðum) vorið 1773 og var þar til dauðadags. — Hann var talinn allvel gáfaður, stilltur og gætinn, en þó fjörmaður, nokkuð hagorður, ekki mikill búsýslumaður. — Kona hans var Helga Jónsdóttir lögréttumanns að Öxnakeldu, Ólafssonar.

15) Benedikt Árnason, 1772—1782. Vígðist 24. júní 1767 aðstoðarprestur séra Þorvarðs Bárðarsonar að Felli í Sléttuhlíð. Fékk Blöndudalshóla 1772 og var þar 10 ár, en fór svo að Bergsstöðum. — Hann var talinn hafa liprar gáfur, góður kennimaður, andríkur og málsnjall, góður skrifari, búmaður sæmilegur. — Kona hans var Vilborg Högnadóttir á Þorbrandsstöðum, Eiríkssonar.

16) Auðun Jónsson, 1782—1807. Vígður aðstoðarprestur til föður síns séra Jóns Auðunarsonar á Bergsstöðum af Gísla biskupi Magnússyni á Hólum 26. febrúar 1775. Fékk Blöndudalshóla 28. maí 1782. Þar var hann prestur til dauðadags 7. febrúar 1807. Hafði þá lengi verið veikur. — Var meðalmaður á hæð, nokkuð grannvaxinn, bjartur á hár, ljósleitur í andliti. Söngmaður góður. Góðgerðasamur eftir efnum. Eljunar- og hirtnimaður. Var yfirleitt fátækur, enda ómegð mikil, þar sem börnin voru 12. — Kona hans var Halldóra Jónsdóttir, prests að Auðkúlu, Björnssonar.
17) Ólafur Tómasson, 1807-1834. Fékk Blöndudalshóla 29. apríl 1807, en hafði verið vígður 3. apríl sama ár. í Blöndudalshólum var hann til æviloka. — Góður kennimaður og söngmaður, starfsmaður mikill og breytinn í búnaðarháttum, og af því talinn sérvitur, ljúfmenni og vel látinn. — Kona hans var Helga Sveinsdóttir að Bægisá syðri, Halldórssonar (þau systkinabörn), ekkja Jóns Árnasonar á Stóru-Giljá, og settist hann þar í gott bú. En efnin gengu all-mjög til þurrðar í harðindunum um aldamótin.

18) Sveinn Níelsson, 1835-1843. Fékk Blöndudalshóla vorið 1835 og sat þar unz hann 1843 fluttist að Staðarbakka. Hann dó í Reykjavík 17. janúar 1881. Hann var talinn meðal hinna merkustu kennimanna landsins, enda bæði lærdómsmaður og listfengur. — Til er eftir hann sóknarlýsing Blöndudalshólaprestakalls frá 1839, sem ber vandvirkni höfundarins ágætt vitni. — 1. kona hans var Guðný Jónsdóttir. 2. kona: Guðrún Jónsdóttir prófasts Péturssonar í Steinnesi.

19) Þorlákur Stefánsson, 1844—1859. Fékk Blöndudalshóla 29. janúar 1844, bjó þar fyrst, en frá 1851 á Auðólfsstöðum í Langadal. Fékk 5. okt. 1859 Undornfell, fluttist þangað vorið 1860 og hélt til æviloka 1872. — Klerkur góður og valmenni. — Kona 1: Ragnheiður Jónsdóttir prests í Miklabæ.

20) Hjörleifur Einarsson, 1859—1869. Fékk Blöndudalshóla 24. nóv. 1859, vígðist 20. maí 1860. Fluttist til Goðdala 1869. Var merkur prestur. Kenndi ýmsum undir skóla. Lét mjög til sín taka kirkjuog bindindismál. — Kona 1: Guðlaug Eyjólfsdóttir Gíslastöðum á Völlum. Kona 2: Björg Einarsdóttir Mælifellsá í Lýtingsstaðahreppi.

21) Markús Gislason, 1869—1880. Veittir Blöndudalshólar 17. des. 1869, Fjallaþing 25. okt. 1880, en fór þangað ekki, en tók Stafafell 24. maí 1881 og hélt það til æviloka 1890. — Kona hans var Metta Einarsdóttir prests í Stafholti. Eins og að framan var getið, varð séra Markús síðasti prestur Blöndudalshólaprestakalls.

IS HAH-Bæ

Final

Full

GPJ 13.3.2019

• Icelandic

Guðmundur Paul
Jarðabók Páls Vidalín 1708. Bls 358
file:///C:/Users/Notandi/AppData/Local/Microsoft/Windows/INetCache/IE/TYHI81U1/H%C3%BAnavatnss%C3%BDsla.pdf
Húnaþing II bls 211