Fyrirtæki/stofnun

Holt á Ásum

(1250)

Bærinn stendur á bakkanum sunnan við Laxá á Ásum. Landareignin takmarkast að norðan af Laxá og nær suður að Húnsstaðalæk eða Jarðbrúarlæk. Holtsbungan er mest áberandi í landinu og er þaðan víðsýni mikið. Annars er landið mýrar, flóar og holt vaxin hrísi, allt mjög grasgefið. Holt er líklega landnámsjörð, þar bjó Máni sem frægur var fyrir veiðisæld. Mánakot er á merkjum Holts og Laxholts, þar etu einhverjar rústir. Mánafoss er svo við Laxárvatn. Íbúðarhús byggt 1936 og viðbygging 1964, 460 m3. Fjós 1965 fyrir 35 gripi með áburðarkjallara og mjólkurhúsi. Fjárhús yfir 300 fjár. Hesthús yfir 13 hross. Hlöður 955 m3. Votheysturn 80 m3. Geymsla 160 m3. Tún 34,7 ha. Veiðiréttur í Laxá á Ásum.

Torfalækjarhreppur; Laxá á Ásum; Húnsstöðum; Húnsstaðalæk; Holtsbunga; Mánakot; Laxholts; Árholt; Mánafoss; Laxárvatn; Grensás; Hrísholt; Brúarlækur; Prestavað; Þingeyrarklaustur; Stokkakelda; Langhylur; Mánagerði;

Jarðardýrleiki er kallaður xxxii € og so tíundast presti og fátækum. Eigandinn er kóngl. Majestat, og liggnr jörðin til þíngeyraklausturs. Abúandinn á hálfri er Sigurður Einarsson. Annar ábúandi Einar Jónsson, býr á hálfri. Landskuld af allri jörðinni i € lxxx álnir, geldur helming hver. Betalast með xl álna fóðri, og hitt sem meira er oftast með sauðum í kaupstað, síðan Lauritz lögmaður tók við klaustrinu; þó hefur hann nokkrum sinnum, þegar skortað hefur sauði, tekið nokkurn hluta landskuldar í gildu prjónlesi heim á Þíngeyrum. Fyrir hans tíð var landskuld jafnan úttekin í fardögum heim á jörðinni og galst í sauðum, fóðri og fjárgeymslu; voru geymslusauðir aldrei fleiri en xxx og sjaldan færri en xv. Kom alin af landskuld með hvörjum sauð, og ábyrgðist þó klausturhaldarinn sjálfur. Leigukúgildi vij. Leigir helming hver ábúenda. Leigur betalast í smjöri heim til klaustursins en stundum nokkuð í peníngum eður sokkapörum, þá smjör hefur skort. Kvaðir eru för til veiða í Lánghyl um einn dag um sumur, og ekki fremur síðan lögmaðurinn Lauritz Gottrup viðtók; áður voru þar að auki tveir hríshestar, en þeir hafa í hans tíð ekki kallaðir verið fyr en í fyrrahaust og guldust þá þó ekki. Kvikfje Sigurðar iii kýr, i kálfur, 1 ær, iii sauðir tvævetrir, v veturgamlir, xxv lömb, iii hestar, i foli þrevetur, ii hross, i únghryssa. Hjá Einari ii kýr, i kvíga veturgömul, xxx ær, i hrútur veturgamall, xiiii lömb, iii hestar, i hross, i foli veturgamall. Fóðrast kann á allri jörðinni vi kýr, i úngneyti, xl lömb, lxx ær, x hestar. Hinu er á útigáng vogað. Torfrista og stúnga mjög lök Rifhrís brúkast enn til kolgjörðar og eldiviðar en þver mjög. Laxveiði og silúngs sem áður segir um Húnstaði; þó er það hjer fyrir utan að marka, að þessari jörðu fylgdi steinker eitt af guði gjört, það liggur í fossi einum í Laxá og fellur laxinn þar í, þá hann stökkur fossinn, en menn stífla kvíslina þá er fellur í kerið, so þá verður fiskurinn á þurru. Að þessari veiði var oft stórgagn jörðinni, þángað til lögmaðurinn Lauritz Gottrup aldeilis afgirti kvíslir árinnar báðar, og þó tók veiðin mjög að spillast strax sem lögmaðurinn Þorleifur Kortsson setti kistu í aðra kvíslina; en fyrir tíð Þorleifs lögmanns segja menn, að aldrei hefði kista nje þvergarður í Laxá verið nema i ár Guðmundar Hákonarsonar. Tún eru meinerfið fyrir þýfi, grjóti og vætu. Enginu spillir Laxá með grjóti og sandi. Ekki er kvikfje óhætt fyrir foröðum og fara þau í vöxt. Vatnsból meinilt og þrýtur oft um vetur til stórmeina, er þá bæði mannhætta og stórerfiði að sækja vatn í Laxá eður að öðrum kosti snjó að þíða fyrir kvikfje. Girðíngaleifar sjást hjer allskamt frá bænum, aldrei hefur þar bygð verið í manna minni og ekki vita menn nafn þess nema eftir sögn eins manns, er lifði fram á vora daga.
Hann kallaði það Mánagerde. Hefur hjer lengi stekkur verið frá Holti, en túnstæði mestalt í mosamó komið, þar með er hjer vatnslaust og því ómögulegt aftur að byggja nema Holti til eyðileggíngar, sem nú hefur grasnautn alia.

Ábúendur;
<1890> Björn Kristófersson 16. janúar 1858 - 28. febrúar 1911 Bóndi að Holti, Hjaltabakkasókn, Hún. 1890. Bóndi að Holti í Ásum og víðar. Varð úti. Kona hans; Ingibjörg Þorvarðardóttir 25. september 1855 - 23. maí 1894 Húsfreyja að Holti, Hjaltabakkasókn, Hún. 1890.
<1901 og 1910> Guðmundur Pétursson 10. júlí 1842 - 23. júní 1914 Bóndi að Hurðarbaki og síðar Holti á Ásum. Húsbóndi á Hólabæ, Holtastaðasókn, Hún. 1880. Húsbóndi á Hurðarbaki, Hjaltabakkasókn, Hún. 1890. Bóndi í Holti, Blönduóssókn, Hún. 1901 og kona hans 7.8.1880; Anna Sigríður Guðmundsdóttir 25. apríl 1845 - 30. mars 1928 Var á Stafni, Hofssókn, Skag. 1845. Vinnukona á Ytriey, Höskuldstaðasókn, Hún. 1860. Vinnukona á Gunnsteinsstöðum, Holtastaðasókn, Hún. 1870. Húsfreyja á Hólabæ í Langadal 1880. Húsfreyja að Hurðarbaki og Holti á Ásum. Húsfreyja í Holti, Blönduóssókn, Hún. 1901.
<1910 og 1920> Pétur Guðmundsson f. 17.6.1875 - 17.6.1955 Vinnumaður í Holti, Blönduóssókn, Hún. 1901. Bóndi og verkamaður í Pétursborg. Var á Blönduósi 1930. Kona hans 24.2.1910; Guðrún Soffía Bogadóttir f. 3. okt. 1876, d. 23. des. 1938, sjá Pétursborg.
<1920 og 1930> Guðmundur Guðmundsson 13. október 1888 - 20. október 1977 Bóndi í Holti, Þingeyrasókn, A-Hún. 1930. Var á Kistu, Blönduóshr., A-Hún. 1957. Bóndi í Neðra-Holti. Síðast bús. í Blönduóshreppi. Kona hans; Jakobína Sigurlaug Vermundsdóttir 24. júní 1891 - 16. ágúst 1983. Var í Kollugerði, Höskuldsstaðasókn, Hún. 1901. Húsfreyja í Holti, Þingeyrasókn, A-Hún. 1930. Var á Kistu, Blönduóshr., A-Hún. 1957. Húsfreyja í Neðra-Holti. Síðast bús. í Blönduóshreppi.
1947-1956- Ólafur Björnsson 19. júní 1890 - 13. feb. 1985. Bóndi á Mörk í Bólstaðarhlíðarhr., A-Hún., og síðast í Holti í Ásum. Bóndi í Mörk, Bergstaðasókn, A-Hún. 1930. Var í Holti 1957. Síðast bús. í Torfalækjarhreppi. Kona hans; Jósefína Þóranna Pálmadóttir

14. mars 1887 - 4. sept. 1986
    1947- Pálmi Ólafsson 12.10.1916 - 6.12.2005 bóndi Holti og kona hans 14.6.1947; Aðalbjörg Guðrún Þorgrímsdóttir 20.4.1918 - 22.11.2007. Húsfreyja í Holti í Ásum, A-Hún. Var í Syðra-Tungukoti, Bergstaðasókn, A-Hún. 1930. Var í Holti, Torfalækjahr., A-Hún. 1957.
    Þorgrímur Guðmundur bóndi og trésmiður Holti, f. 1. maí 1954, maki Svava Ögmundardóttir 7.10.1954
    Eigandi 1923 Böðvar Þorláksson

Landamerkjaskrá fyrir þjóðjörðinni Holti í Torfalækjarhreppi.
Að sunnan frá grasþúfu eða hól, sem er sunnantil á Grensás austur undir Laxá og beint vestur til vörðu á Hrísholti, og frá henni beint vestur í Brúarlæk, þar sem hann fellur vestur úr móahorninu. Ræður þá lækurinn ofan til fossa fyrir neðan götur. Að vestan beina stefnu í vörðu þá, er stendur norður undir Laxá fyrir sunnan Prestavað. Að norðan og austan ræður Laxá, fram að fyrrnefndri grasþúfu á Grensás.
Hvammi, 25. apríl 1884.
B.G.Blöndal umboðsmaður Þingeyrarkl.jarða.
Lesið upp fyrir manntalsþingsrjetti Húnavatnssýslu að Torfalæk, 29. maí 1884, og innfært í landamerkjabók sýslunnar No. 3, bls. 3.

Viðbót;
Í tilefni af landamerkjaskrám fyrir þjóðjörðunum Holti (No. 3) og Húnsstöðum (No. 4), sem gjörðar voru 25. apríl 1884, og þinglesnar að Torfalæk 20. maí s.á. hefur amtmaðurinn yfir norður og austuramtinu, með brjefi, dags. 15. ágúst 1885, skipað svo fyrir, að samin verði
Viðauka-merkjaskrá
Fyrir tjeðum þjóðjörðum, og verður hún á þess leið :
Landamerkjaskrá sú, sem nefnd er í merkjaskránum frá 25. apríl 1884 milli Holts og Húnsstaða, frá fossinum í Brúarlæk norður að vörðu við Laxá nálægt Prestavaði, skal haldast óbreytt, en Holt skal þó eingöngu eiga og nota, eins og að undanförnu hefur verið gjört, laxveiðalagnir niður með Laxá sunnanverðri að svonefndri Stokkakeldu (neðri) hvar tvær vörður skulu hlaðnar til glöggva merkja um það, hvað Holt eigi langt veiðirjett niður með Laxá, og Húnsstaðir uppmeð henni, sem er að eins að greindum merkjum Strokkakeldu (neðri) og vörðunum.
Að öðru en þessu standa fyrrnefndar merkjaskrár frá 1884 jarðanna Holts og Húnsstaða óbreyttar.

Hvammi 13. maí 1886
B.G. Blöndal umboðsmaður Þingeyraklaustursjarða.

Lesið upp fyrir manntalsþingsrjetti Húnavatnssýslu að Torfalæk 26. maí 1886, og innfært í landamerkjabók sýslunnar No. 47. fol. 25b.

Björn Kristófersson (1858-1911) Holti á Ásum (16.1.1858 - 28.2.1911)

Pálmi Ólafsson (1916-2005) Holti (12.10.1916 - 6.12.2005)

Ingibjörg Björnsdóttir (1896-1975) frá Hnausum (28.2.1896 - 22.11.1975)

Jón Magnússon (1852-1944) Umsvölum (24.12.1852 - 10.8.1944)

Laxárvatnsvirkjun (1953 -)

Magnús Blöndal Benediktsson (1856-1920) frá Hvammi í Vatnsdal (19.11.1856 - 3.4.1920)

Sigurbjörg Guðmundsdóttir (1855-1951) Borgum Eskifirði (11.11.1855 - 25.10.1951)

Ólafur Björnsson (1890-1985) Mörk Laxárdal fremri og Holti Ásum (19.6.1890 - 13.2.1985)

Anna Guðmundsdóttir (1884-1964) frá Holti á Ásum. (24.8.1884 - 136.1.1964)

Þorvaldur Guðmundsson (1883-1961) hrstj Sauðárkróki frá Auðkúlu (13.10.1883 - 11.10.1961)

Guðmundur Magnússon (1863-1924) prófessor (25.9.1863 - 23.11.1924)

Helga Björnsdóttir (1890-1972) Hólkoti og Gilsstöðum (1.7.1890 - 12.7.1972)

Þingeyrakirkja (1864 -)

Hurðarbak Torfalækjarhreppi ([1300])

Húnstaðir í Torfalækjarhreppi ((1300))

Laxholt á Ásum (1973 -)

Torfalækur í Torfalækjarhrepp ((1050))

Pétur Guðmundsson (1875-1955) Pétursborg (17.6.1875 - 17.6.1955)

Torfalækjarhreppur ((1000-2019))

Magnús Magnússon (1856-1909) Hurðarbaki (3.10.1856 - 11.8.1909)

Guðrún Pálmadóttir (1951) Holti (1.3.1951 -)

Þórunn Björnsdóttir (1891-1979) Miðhópi (18.9.1891 - 20.5.1979)

Hrafnhildur Pálmadóttir (1948) Árholti (1.5.1948 -)

Teitný Guðmundsdóttir (1904-2000) Litla-Bergi á Skagaströnd (23.9.1904 - 28.2.2000)

Jakobína Vermundsdóttir (1891-1983) Holti og Kistu (24.6.1891 - 16.8.1983)

Óskar Jakobsson (1892-1935) Holti á Ásum (24.9.1892 - 28.8.1935)

Páll Kolka (1895-1971) læknir Blönduósi (25.1.1895 - 19.7.1971)

Böðvar Þorláksson (1857-1929) Böðvarshúsi (10.8.1857 - 3.3.1929)

Aðalbjörg Þorgrímsdóttir (1918-2007) Holti (20.4.1918 - 22.11.2007)

Maríanna Þorgrímsdóttir (1974) Holti á Ásum (26.7.1974 -)

HAH00552

IS HAH-Bæ

Loka

Fullt

GPJ 26.3.2019

• íslenska

Guðmundur Paul
Jarðabók Árna Magnússonar 1706. Bls 311
file:///C:/Users/Notandi/AppData/Local/Microsoft/Windows/INetCache/IE/TYHI81U1/H%C3%BAnavatnss%C3%BDsla.pdf
Landamerkjabók sýslunnar No. 47. fol. 25b.
Húnaþing II bla 279