Corporate body

Móberg í Langadal

[1000]

Móberg er fremsta býlið í Langadal sem tilheyrir Engihlíðarhreppi. Jörðin er landnámsjörð, þar bjó Véfröður sonur Ævars gamla. Bærinn stendur á brún brattrar brekku, er veit mót suðri, og er bæjarstæðið fagurt. Í fjallinu ofan bæjar, gnæfa tignarlegir og víða ókleifir klettar. Undirlendi, sem þarna er nokkurt, er að kalla allt ræktað. Landið er að öðruleiti bratt fjalllendi með valllendisgeirum og bollum á mill grýttra hóla og mela. Jörðin hefur verið í eigu og ábúð sömu ættar frá 1880. Íbúðarhús byggt 1927 264 m3, kjallari hæð og ris. Fjós fyrir 20 gripi. Fjárhús fyri 140 fjár. Hesthús fyrir 15 hross. Hlöður 610 m3 og votheysgeymslur 26 m3. Tún 20,1 ha. Veiðiréttur í Blöndu.

Engihlíðarhreppur; Langidalur; Hamar; Blanda; Móbergshólmi; Strjúgsstaðir; Langadalsfjall; Votalág; Grjótketill; Móbergsnybba; Fagribotn; Grundarkot; Grasahlíðargilsbotn; Sauðdalsbotn; Brunnárdalur; Hvammsárgilskjaptur; Hamarsberg; Holtastaðir; Vatnsskarði [í Móbergslandi]; Gottorp; Eyvindastaðaheiði; Víðidalur [í Reyninessstaðarklausturs landi á Laxárdal]; Hamarsland; Kaldalækur undir Móbergsbrekku; Þingeyrar;

Móberg.
Bænhús hefur hjer verið, og stendur þar nú skemma, sem kölluð er bænhús. Tíðir hafa hjer verið veittar í manna minnum en ekki nú í margt ár. Jarðardýrleiki fimtíu hundruð, að meðreiknuðu Vatnsskarði, sem bygt hefur verið í heimalandi fyrir elstu manna minni, og síðan reiknast fimti partur úr allri jörðunni og tíundast fyri tíu hundruð, en heimajörðin fyri íjörutíu hundruð. Eigandinn hr. lögmaðurinn Lauritz Christiansson Gottrup. Ábúandinn Einar Bessason. Landskuld á heimajörðinni ii € , en áður, inntil næstu v ára, ij € . Betalast í landaurum heim til landsdrottins, Leigukúgildi v, áður fyrir fimtán eður sextán árum verið vi. Leigur betalast í smjöri heim til landsdrottins. Kvaðir öngvar.
Kvikfje v kýr, i kvíga veturgömul, i kálfur, lx ær, x sauðir tvævetrir, xxxvi veturgamlir, xl lömb, v hestar, ii hross, iii únghryssur. Fóðrast kann v kýr, ii úngneyti, lx ær, xx lömb, ii hestar;
það kvikfje sem meira er vogar bóndinn einúngis á útigáng. Afrjett segja menn að jörðin hafi áður brúkað (so sem öll þessi sveit) á Eyvindastaðaheiði fyri vissan toll, en hefur aflagst sökum vegalengdar og grasleysis á fjallinu, og því ekki brúkast margt ár. En síðan hefur þessi jörð og flestar aðrar í sveitinni brúkað afrjett þann, sem liggur í Reyninessstaðarklausturs landi, sem kallast Víðidalur, fyrir sín lömb, og geldur hvör sem þángað rekur eitt lamb af tíu eður fleirum, þeir sem færri lömb eiga gjalda öngvan toll. Geldfje gengur oftast í heimalandi bæði hjer og annarstaðar í sveitinni. Torfrista og stúnga næg. Reiðíngsrista bjargleg fyrir bóndann. Hrísrif til eldiviðar bjarglegt en erfitt til að sækja.
Grasatekja hefur brúkast áður, er nú að mestu gjöreydd og brúkast því lítt Munnmæli eru að jörðin eigi hrossabeit um vetur í Hamarsland, en tveggja mánaða fyri sauðfje, en þar á móti hafi Hamar átt engi í þessárar jarðar landi fyrir utan Kaldalæk undir Móbergsbrekku. það landspláts er nú eyðilagt fyri mörgum árum af Blöndu, sem þetta engi hefur gjört að meleyri. Beitin í Hamarsland brúkast þó árlega. Engjunum grandar skriður ur snarbröttu fjaUi og grjóthrun, hvorutveggja til stórskaða, so að vísu meir en þriðjúngur af enginu er þess vegna eyðilagt.

Vatnsskard.
þetta er sá fimtúngur heimajarðarinnar, sem áður um getur að bygður sje í heimalandi, og er þessum parti einasta skift úr heimajörðunni að húsum, túnum og engjum, en öllu
landinu óskift. þetta býb hefur í eyði legið síðan í næstu fardögum. Dýrleikinn x € ut supra. Landskuld lx álnir. Betalaðist í landaurum heim til landsdrottins. Leigukúgildi ii. Leigur guldust í smjöri til Þíngeyra. Kvaðir öngvar. Fóðrast kunni ii kýr, i úngneyti, xx ær, x lömb, i hestur. Kostir og ókostir sem segir um heimajörðina, nema engjar eru mjög votsóktar en spillast þó ekki af skriðum eður vatnagángi. Þetta býli brúkar ábúandi heimajarðarinnar þetta ár fyri selstöðu og hefur slegið nokkuð af túninu, en er óvíst hvort hann á nokkuð fyrir þetta að betala, því hann kveðst hafa gjört þetta mest fyrir hón landsdrottins, so að húsunum grandaði síður fjenaður, sem annars kynni að brjóta þau inn.

Móbergskot, forn eyðihjáleiga í heimalandi, bygð áður fyri manna minni, hefur í eyði legið yfir þrjátíu ár. Ekki vita nálægir að undirrjetta, með hvað hárri landskyld eður mörgum kúgildum að þetta býli hafi bygst, og ekki hvað þar fóðrast kunni, því það sem kotið hafði til slægna er nú orðin grasleysu mosagrund og sumt komið í skriður. Þetta kot brúkar heimabóndinn, og er þar nú stekkur sem kotið stóð. Ekki má hjer aftur byggja nema heimajörðinni til meins og skaða.

IS HAH-Bæ

Final

GPJ 8.4.2019

• Icelandic

Guðmundur Paul
Jarðabók Páls Vidalín 1708. Bls 399
file:///C:/Users/Notandi/AppData/Local/Microsoft/Windows/INetCache/IE/TYHI81U1/H%C3%BAnavatnss%C3%BDsla.pdf
Landamerkjabók sýslunnar No. 45 fol. 24b
Húnaþing II bls 142.