Corporate body

Hof í Vatnsdal

um 880 -

Landnámsjörð Ingimundar gamla. Höfuðból að fornu og nýju. Bærinn stendur í fögrum hvammi milli Hofsmela og Kötlustaðamela og er mjög skýlt þar, enda grær óvíða fyrr á vorin. Aðalheyskaparland jarðarinnar er norðan Hofsmela og að mestu ræktað. Undir jörðina er nú lögð eyðijörðin Kötlustaðir, lítið býli, sem var í byggð til 1935. Jörðin er miðsvæðis í dalnum. Tveir skógræktarreitir og heimagrafreitur í öðrum. Norðan Hofsmela voru til forna Gróustaðir. Á Hofi gerði Skinnapilsa fyrst vart við sig. Íbúðarhús byggt 1946 og 1955, 700 m3. Fjárhús yfir 860 fjár. Hesthús yfir 10 hross. Hlöður 2100 m3. Votheysturn 144 m3. Verkfærageymsla 600 m3. Geymsla og bílskúr. Tún 64 ha. Veiðiréttur í Vatnsdalsá.
Kristfjárjörð;

Vatnsdalur; Áshreppur; Hofsmelar; Kötlustaðamelar; Kötlustaðir [gamalt afbýli]; Gróustaðir [hjáleiga 1706]; Grjótá; Vatnsdalsá; Þrengsli milli Svartfells og Sandfells; Kristínarbakki; Geitagjá; Sauðadalur; Bakki; undir Háeggjum; Fljótstúnguskógur; Hofshólmi;

Hjer er hálfkirkja og tíðir veittar þá heimamenn eru til sacramentis, þjónar presturinn að Undenfelli kirkjunni. Jarðardýrleiki á allri jörðinni er lx € , ein x € af þeim er afdeilt býli, og hefur um lángan aldur verið. Nafn þess er Kötlustaðir; vide infra. Eigandi er ekkjan Sigríður Þorvarðsdóttir hjer heima búandi.
Áhúandinn á allri heimajörðunni er sjálfur eigandi. Landskuld var þegar leiguliðar hjeldu iij € . Betalaðist í öllum landaurum heima á jörðinni. Leigukúgildi eru nú engin en voru meðan leigðist viii. Leigur guldust í srnjöri heima á jörðinni. Kvaðir öngvar, Kvikfjenaður v kýr, ii naut gömul, ii tvævetur, i veturgamalt, lxix ær, xxxv sauðir tvævetrir og eldri óvísir, xxxii sauðir veturgamlir óvísir, xl lömb, iiii hestar, ii hross, i foli tvævetur, i veturgamall, ii únghryssur. Fóðrast kann vii kýr, i úngneyti, xxx lömb, lxxx ær, x hestar.
Reit á jörðin á Sauðadal, en hvorjum gripum til beitar er ekki skýrlega ákveðið. Torfrista og stúnga næg. Lax og silúngsveiðivon í Vatnsdalsá, iðkast lítt og hefur í margt ár að öngvu gagni verið. Selstöðu á jörðin undir Víðidalsfjalli í Kornsárlandi, þar sem heitir undir Háeggjum. Engjatak á jörðin í Hnjúksengi, þar sem heitir Hofsteigur, í takmörkuðu plátsi.
Engið og selstaðan brúkast enn í dag. Skógarhögg eigna menn jörðunni til kolgjörðar sjer í Fljótstúnguskógi. Það hefur um lángan tíma ekki brúkast, þó lifðu þeir fram á vora daga, er menn segja það hafi brúkað. Mótak til eldiviðar eigna menn jörðunni, annað ár í Brúsastaðalandi en annað ár í Gilsstaðalandi; það hefur ekki brúkast um lánga tíma. Túninu er merkilega hætt fyrir skriðu, og hefur hún á vorum dögum að miklum skaða orðið, sem nú .er þó bættur, nema einn eyrirsvöllur, hann hefur skriðan aleytt. Enginu grandar lækjarskriða úr fjalli, og lika stundum Vatnsdalsá með grjóti og sandi. Vatnsból þrýtur og er þá lángt til að sækja. Beitarland fyrir vestan Vatnsdalsá eignar ekkjan jörðinni og kallar það Hofshólma; nú halda því Brúsastaðamenn, vide Brúsastaði.

Gróustader. Hjáleiga af Hofi, bygð á fornu gerði fyrir 6 eður 7 árum. Dýrleikinn áður talinn í heimajörðinni og eigandinn sami. Abúandinn Bjarni Andresson.
Landskuld xl álnir. Betalast í öllu því, sem ábúandi megnar úti að láta, heim til landsdrottins. Leigukúgildi iii. Leigur gjaldast í smjöri heim til landsdrottins. Kvaðir öngvar. Kvikfje ii kýr, xiii ær, viii lömb, i hross, i hestur. Fóðrast kann i kýr, i úngneyti, viii lömb, xii ær, ii hestar. Haga nýtur ábúandi í óskiftu heimalandi. Vatnsból þrýtur um vetur, og er þá ekki nær en í Vatnsdalsá að sækja, með stórerfiði. Veiðivon sem segir um Hof.

Hofsheimilið var virkt í samfélagi sveitarinnar. Jón bóndi lét sveitarmál mjög til sín taka og fór ekki dult með skoðanir sínar. Hann var íhaldsmaður að lífsskoðun og fylgdi þeirri landsmálastefnu afdráttarlaust. Gangnastjóri var hann í hálfa öld og mótaði mjög fjallskilamál um sína daga. Sérstakt þótti að Jón skrifaði aldrei staf, að talið var, en handsalaði nafni sínu. Var Jóni metið þetta til sérvisku því hæfileika hafði hann tvímælalausa. Hann var mikill og kappsamur spilamaður.

Valgerður á Hofi var lítil kona vexti en bjó yfir miklu sjálfsöryggi. Orðræða hennar mótaðist af því og var hún góður viðmælandi. Hún bar á sér lítið neftóbaksglas og tók í nefið. Bar málblær hennar þess nokkur merki.

Rúm húsakynni voru á Hofi. Eldhúsið var sunnan bæjardyra með glugga fram á hlaðið og þaðan gengið upp stiga í kvistinn sem var svefnhús þeirrajóns og Valgerðar. Þar var og setið við spil. Norðan bæjardyra var svo baðstofan, að minnsta kosti í tvennu lagi. Þar var vinnu- og svefnstaður annars heimilisfólks. Sérstætt var um Hofsheimilið, á þessum árum, hvað það var opið til sameiginlegrar glaðværðar sveitunganna. Þar voru margir fundir haldnir, ráð ráðin, spilað og dansað. Þeir Ágúst og Hallgrímur voru líka afgerandi þátttakendur í félagslífi ungs fólks í sveitinni. Hallgrímur var mesti skautamaðurinn í dalnum og veitti þeirri íþrótt forustu ásamt Skúla á Undirfelli og fleira vösku fólki.

Ingimundur gamli Þorsteinsson var landnámsmaður í Vatnsdal í Húnaþingi og bjó á Hofi. Frá honum og afkomendum hans segir í Vatnsdæla sögu.

Í Landnámu segir frá því að Þorsteinn faðir Ingimundar, sonur Ketils raums hersis í Raumsdal í Noregi og Mjallar dóttur Áns bogsveigis hafi að áeggjan föður sín vegið Jökul son Ingimundar jarls af Gautlandi en áður en Jökull dó gaf hann Þorsteini líf og gekk hann síðan að eiga Þórdísi systur Jökuls. Ingimundur sonur þeirra ólst upp hjá Þóri í Hefni. Voru synir hans, Grímur og Hrómundur, fóstbræður Ingimundar og er sagt að Heiður völva hafi spáð fyrir þeim að þeir ættu allir eftir að búa í ófundnu landi vestur í hafi.

Seinna varð Ingimundur mikill víkingur og herjaði jafnan á Bretlandseyjum ásamt Sæmundi suðureyska vini sínum. Einhverju sinni þegar þeir sneru heim til Noregs var Haraldur hárfagri í þann veginn að leggja til orrustu við óvini sína í Hafursfirði og gekk Ingimundur í lið með konungi en Sæmundur ekki. Eftir sigurinn í Hafursfjarðarorrustu gifti konungur Ingimundi Vigdísi dóttur Þóris jarls þegjanda. Nokkru síðar fór Ingimundur til Íslands með ráði konungs því hann festi hvergi yndi og nam þá Vatnsdal allan „upp frá Helgavatni og Urðarvatni fyrir austan“ og bjó á Hofi. Hann er sagður hafa fundið birnu með tvo húna á Húnavatni og fært dýrin Haraldi konungi og hafi það verið í fyrsta sinn sem menn í Noregi sáu hvítabirni. Að launum hafi hann fengið skip með viðarfarmi og siglt á heimleiðinni fyrstur manna fyrir Skaga.

Sæmundur suðureyski fór einnig til Íslands og nam land í Sæmundarhlíð í Skagafirði. Hrolleifur Arnaldsson eða Arnhallsson, bróðursonur Sæmundar, kom til hans ásamt Ljót móður sinni kom til Sæmundar sem vísaði honum til landa í Hrolleifsdal og þar nam Hrolleifur land. Hann lenti í deilum við Una í Unadal, vó son hans og var gerður héraðssekur. Sæmundur sendi þau mæðgin þá til Ingimundar gamla, sem tók við honum og fékk honum búsetu í Oddsás gegnt Hofi. Hann lenti þó fljótt í deilum við syni Ingimundar og kom til bardaga. Ingimundur, sem þá var orðinn gamall og blindur, lét fara með sig til þeirra til að stilla til friðar en Hrolleifur skaut spjóti í gegnum hann. Ingimundur leyndi sárinu og lét smalasvein teyma hestinn undir sér heim og sat dauður í öndvegi þegar synir hans komu heim.

Ingimundarsynir eltu Hrolleif uppi, náðu honum og drápu. Þorsteinn sonur Ingimundar bjó á Hofi eftir föður sinn, Jökull bjó á Jökulstöðum, Þórir fékk goðorðið og bjó á Undirfelli, Högni fékk skipið Stíganda, Smiður bjó á Smiðsstöðum.

Ábúendur;

1896-1943- Jón Jónsson 1. mars 1861 - 17. júní 1944 Bóndi á Hofi, Undirfellssókn, A-Hún. 1930. Bóndi á Hofi í Vatnsdal. Kona hans; Valgerður Einarsdóttir 4. september 1862 - 20. ágúst 1940 Húsfreyja á Hofi í Vatnsdal.

1916-1959- Ágúst Böðvar Jónsson 9. júní 1892 - 28. sept. 1987. Bóndi og búfræðingur á Hofi í Vatnsdal, A-Hún. Bóndi á Hofi, Undirfellssókn, A-Hún. 1930. Var á Hofi, Áshr., A-Hún. 1957. Kona hans; Ingunn Hallgrímsdóttir 24. apríl 1887 - 4. mars 1951. Húsfreyja á Hofi. Húsfreyja á Hofi, Undirfellssókn, A-Hún. 1930.

1950- Gísli Guðmundur Pálsson 18. mars 1920 - 30. jan. 2013. Var í Sauðanesi, Þingeyrasókn, A-Hún. 1930. Var á Hofi, Áshr., A-Hún. 1957. Bóndi og bókaútgefandi að Hofi í Vatnsdal, Áshreppi. Gegndi fjölmörgum félags- og trúnaðarstörfum. Hlaut ýmsar viðurkenningar fyrir störf sín, m.a. hina íslensku fálkaorðu. Kona hans; Inga Vigdís Ágústsdóttir 19. nóv. 1928 - 12. júlí 2018. Var á Hofi, Undirfellssókn, A-Hún. 1930. Var á Hofi, Áshr., A-Hún. 1957.

Landamerkjaskrá fyrir kristfjárjörðinni Hofi í Vatnsdal.

Að sunnan ræður Grjótá allt frá Vatnsdalsá upp í svo kölluð Þrengsli milli Svartfells og Sandfells, beint til austurs eins og vötn að draga. Að vestan ræður Vatnsdalsá að vestasta farveg eins og hún nú rennur. Að norðan eru merkin bein lína úr snidduhlaðinni vörðu á hólmanum fyrir vestan Kristínarbakka í markstein þann, sem settur er á bakka þennan og merktur er stöfunum L.M., þaðan ræður merkjum sjónhending í neðanverða Geitagjá, sem er efst á fjallsbrúninni. Að austan ræður merkjum eins og vötn að draga.

Kornsá og Undirfelli, 25. júlí 1890.
Lárus Blöndal, Hjörl. Einarsson umráðamenn kristfjárjarðanna Hofs og Kötlustaða.
Magnús Steindórsson eigandi að ½ Sauðadal.
Jónas Guðmundsson eigandi Bakka.

Lesið upp á manntalsþingi að Ási í Vatnsdal, hinn 28. maí 1891, og innfært í landamerkjabók Húnavatnssýslu, No. 245, fol. 128.

IS HAH-Bæ

Final

Full

GPJ 1.4.2019

• Icelandic

Guðmundur Paul
Jarðarbók Árna Magnússonar og Eggerts Ólafssonar 1706. Bls 296
file:///C:/Users/Notandi/AppData/Local/Microsoft/Windows/INetCache/IE/TYHI81U1/H%C3%BAnavatnss%C3%BDsla.pdf
Landamerkjabók Húnavatnssýslu, No. 245, fol. 128.
Húnaþing II bls 330