Fyrirtæki/stofnun

Akur í Torfalækjarhrepp

(1350)

Bærinn stendur spölkorn frá þjóðveginum að heita má á bakka Húnavatns. Skammt innan við merki Skinnastaða og Akurs er Brandanes sem gengur út í Húnavatn. Þar uppaf eru Akurshólar, lítt grónir, en þó beit þar kjarngóð. Milli hólanna og vatnsins var Akursflugvöllur. Túnið næst bænum er að mestu ræktað á mel, en suður með vatninu tekur við mikill flói, sem nú er tekið að rækta. Akur á land upp að þjóðveginum á móts við Kringlu.
Íbúðarhús byggt 1950 hæð og kjallari 580 m3. Fjós byggt 1947 yfir 14 kýr, síðar breytt í fjárhús. Fjárhús með grindum steypt 1964 yfir 270 fjár, önnur yfir 120 fjár byggð 1962 úr timbri og járni. Hlöður 975 m3, geymsla 70 m3. Tún 30,5 ha. Veiðiréttur í Húnavatni og Vatnsdalsá.

Torfalækjarhreppur; Húnavatn; Skinnastaðir; Brandanes; Akurshólar; Akursflugvöllur; Kringla; Vatnsdalsá; Þúfnalækur; Akurssýki [Ferginsýki]; Gyltuskarð; Mógil; Brandaskarð; Gyltu- eða Kiðaskarð; Húsholt; Háugötur; Gullsteinn; Saurhólmi; Axlarkvísl; Skriðuvað; Stóragiljá; Beinakelda; Þingeyrarklaustur; Þingeyrar: Langhylur; Húnavatn; Torfalækjarós; Akursel í Sauðadal;
Akurshólmi í Vatnsdalseyjum;

Jarðardýrleiki xxx € og so tíundast tveim tíundum. Eigandinn er kóngl. Majestat og liggur þessi jörð undir Þíngeyraklaustur. Ábúandinn Björn Helgason.
Landskuld ij € . Betalast í öllum gildum landaurum, en þó er ákveðið eitt tuttugu álna fóður, og afhendist heim til klaustursins.
Leigukúgildi v og ekki kveðst Björn fleiri meðtekið hafa; áður voru vi fyrir 2 árum, og því einu fækkað að lítt bygðist. Leigur gjaldast í smjöri heim til klaustursins, og so er áskilið;
þó hefur lögmaður ljúflega í þess stað meðtekið penínga þetta ár. Kvaðir eru för til veiða í Lánghyl um einn dag, og tveir hríshestar heim til klaustursins. Kvikfjenaður ii kýr, i kvíga veturgömul, xl ær, vii sauðir tvævetrir og eldri, xxiiii veturgamlir, xxv lömb, iii hestar, i únghryssa. Fóðrast kann iiii kýr, xx lömb, xl ær, iiii hestar. Torfrista og stúnga sæmileg.
Móskurður lítill eður enginn. Silúngsveiðivon mikil og góð í Húnavatni fyrir norðan Brandanes og alt til Torfalækjaróss, og hefur jörðin hjer af mikil not haft, bæði vor og haust, alt til þess að fyrir 6 árum (litlu meir eður minna) tóku lögmannsins Lauritz Gottrup landsetar þessa silúngsveiðibrúkan sjer til nota, og hafa síðan þær veiðar undir Stóru Giljaá lögfestar verið, og því Akurs ábúendur ekki þorað að brúka. Berjalestur hefur góður verið en má nú heita þrotinn. Selstöðu á jörðin á Sauðadal, að allra gamalla manna sögn, þar sem enn í dag heitir Akursel, og sjást glöggvar seltóftir. Engjatak á jörðin fram á Vatnsdalseyjum, takmarkaðan reit sem áður segir um Krínglu. Engireiturinn er kallaður Akurshólmi.
Túninu grandar sandfjúk af norðanáttar stórviðrum. Engjatak á jörðin ekkert í heimalandi, síðan það er aflagt, að ábúendur mætti brúka suður til Þúfnalækjar. Lítinn spotta engis, strax fyrir norðan lækjarósinn, brúkuðu Akursmenn átölulaust, þar til Giljaármenn lögfestu norður lengra síðan Jón Eiríksson fjekk lögsögn í Húnavatnsþíngi; þángað til höfðu það Akursmenn en þora síðan ekki að brúka. Vatnsból er í Húnavatni þegar stórviðri falla til á sumur, er það valla nýtandi fjenaði en mönnum síóur.

Ábúendur;
-1870 og 1910- Páll Ólafsson 9. sept. 1832 - 22. maí 1910. Bóndi, hreppstjóri og danneborgsmaður á Akri, Torfalækjarhr., A.- Hún. Bóndi á Gilsstöðum, Undirfellssókn, Hún. 1860. Kona hans 30.10.1856; Guðrún Jónsdóttir 22. júní 1832 - 11. apríl 1915. Húsfreyja á Akri, Torfalækjarhr., A.-Hún. Var í Miðhlíð, Hagasókn, Barð. 1845. Húsfreyja á Gilsstöðum, Undirfellssókn, Hún. 1860.

1920- Ólafur Bjarnason 19. sept. 1891 - 13. feb. 1970. Bóndi í Brautarholti, Brautarholtssókn, Kjós. 1930. Búfræðingur og bóndi og hreppstjóri í Brautarholti, Kjalarneshr., Kjós. Ókvæntur 1920

1923-1956- Jón Pálmason 28. nóv. 1888 - 1. feb. 1973. Alþingismaður, ráðherra og bóndi á Ytri-Löngumýri í Svínavatnshr., í Mörk í Laxárdal og á Akri við Húnavatn, A-Hún. Bóndi á Akri, Þingeyrasókn, A-Hún. 1930. Var á Akri í Torfalækjahr., A-Hún. 1957. Kona hans; Jónína Valgerður Ólafsdóttir 31. mars 1886 - 3. jan. 1980. Húsfreyja á Akri, Þingeyrasókn, A-Hún. 1930. Var á Akri í Torfalækjahr., A-Hún. 1957. Húsfreyja á Ytri-Löngumýri í Svínavatnshr., síðar á Akri við Húnavatn, A-Hún., síðast bús. í Torfalækjarhreppi.

Frá 1956- Pálmi Jónsson 11. nóv. 1929 - 9. okt. 2017. Alþingismaður, ráðherra og bóndi á Akri í Torfalækjarhreppi. Var á Akri, Þingeyrasókn, A-Hún. 1930. Var á Akri í Torfalækjahr., A-Hún. 1957. Síðast bús. í Reykjavík. Gegndi margvíslegum félags- og trúnaðarstörfum. Kona hans; Helga Sigfúsdóttir 6. júlí 1936 - 20. mars 2018. Húsfreyja á Akri í Torfulækjarhreppi og í Reykjavík. Var á Akri í Torfalækjahr., A-Hún. 1957.

Finnbogi Jónsson (1930-2004) frá Sölvabakka (7.7.1930 - 9.1.2004)

Oktavía Bergmann Jónasdóttir (1912-1989) Leysingjastöðum (14.6.1912 - 2.8.1989)

Finnbogi Guðmundsson (1954) Akri (23.8.1954)

Valgerður Þorvarðardóttir (1940) Laugarbakka (13.2.1940 -)

Kristín Þorvarðardóttir (1938-2022) Núpsdalstungu (28.11.1938 - 22.1.2022)

Salóme Jónsdóttir (1926-2015) Hvammi í Vatnsdal (31.3.1926 - 5.3.2015)

Þingeyrakirkja (1864 -)

Gullsteinn - Kristnitökusteinn ((1950))

Beinakelda Torfalækjarhreppi ((1300))

Stóra-Giljá Torfalækjarhreppi ((950))

Skinnastaðir í Torfalækjarhreppi ((1000))

Torfalækjarhreppur ((1000-2019))

Jóhanna Erlendsdóttir (1905-1979) Breiðavaði (16.3.1905 - 20.8.1979)

Þorsteinn Jónsson (1843-1920) Hæli Torfalækjarhr og Betel Gimli (13.5.1843 - 28.2.1920)

Ólafur Pálsson (1863) frá Akri, skrifstofustjóri í Khöfn, (3.3.1863 -)

Ólafur Pétur Bjarnason (1867-1953) frá Stafni, lausamaður Akri 1930 og Mjóadal (21.6.1867 - 6.10.1953)

Margrét Björnsdóttir (1927-2005) frá Akri (21.4.1927 - 30.7.2005)

Ingunn Pálsdóttir (1867-1948) Akri (11.5.1867 - 3.6.1948)

Helga Sigfúsdóttir (1936-2018) Akri (7.6.1936 - 20.3.2018)

Páll Ólafsson (1832-1910) Akri (9.9.1832 - 22.5.1910)

Guðrún Jónsdóttir (1832-1915) Akri (22.6.1832 - 11.4.1915)

Pálmi Jónsson (1929-2017) Akri (11.11.1929 - 9.10.2017)

Jón Pálmason (1888-1973) alþm Akri (28.11.1888 - 1.2.1973)

HAH00548

IS HAH-Bæ

Loka

Fullt

GPJ 13.3.2019

• íslenska

Guðmundur Paul
Jarðabók Árna Magnússonar 1706. Bls 308
file:///C:/Users/Notandi/AppData/Local/Microsoft/Windows/INetCache/IE/TYHI81U1/H%C3%BAnavatnss%C3%BDsla.pdf
Landamerkjabók Húnavatnssýslu No. 72, fol. 38. 21.7.1887
Húnaþing II