Corporate body

Saurbær í Vatnsdal

(1200)

Bærinn stendur í brekkurótum gegnt Þórormstungu. Jörðin er frekar landlítil og erfitt um ræktun heima. Vatnsdalsá hefur herjað mjög á undirlendið en nú er landbrot heft með fyrirhleðslu. Nú er komið upp talsvert nytjaland austan ár, en erfitt er að verja það vegna ísruðninga frá ánni, sem níðir girðingar. Mikil ræktun er komin „upp á milli brúna“. Jörðin er óðalsjörð. Íbúðarhús byggt 1922 og 1968, 587 m3. Fjós fyrir 16 gripi. Fjárhús yfir 280 fjár. Hlaða 1224 m3. Votheysgryfja 72 m3. Vélageymsla og verkstæðishús 150 m3. Tún 29,7 ha. Veiðiréttur í Vatnsdalsá.

Áshreppur; Vatnsdalur; Þórormstunga; Vatnsdalsá; Kvísl; Saurbæjarsteinn; Merkjavarða austur undir Brún; Haukagil; Ássmóhella; Réttarhólmi; Brekkulækur; austari Ástjörn; Ás; Ásbrekka;

Jarðardýrleiki xx € og so tiundast tveim tiundum, presti og fátækum.
Eigandinn er kóngl. Majestat, og er þessi ein af Vatnsdalsjörðum, sem lögmaðurinn Lauritz Göttrup hefur i forljening. Ábúandinn Brynjólfdr Háldanarson.
Landskuld i & . Betalast oftast, síðan lögmaðurinn Lauritz Gottrup rjeði, með xx álna fóðri, annars, það meira er, með sauðum í Höfðakaupstað, en það sem ábúandann hefur
þar á brostið, hefur goldist í ullarvöru heim til klaustursins, eður kvittast með kýrgjaldi, þegar ábúandi hefur því svarað, og til góðs reikníngs komið það sem yfir hefur haft í kýrgjaldinu, þá kýr bafa goldist stundum hefur lögmaðurinn tekið penínga á landsvísu, eður ullarvöru, þá kaupstaðargjald hefur þrotið. Léigukúgildi iiii. Leigur gjaldast í smjöri heim til klaustursins, eður peníngum þá smjör þrýtur, inn til þess að næstumliðið ár galt ábúandi þrjá fjórðúnga smjörs, en ljet hitt ógoldið, því hann meinti sig vanta kúgilda uppbót eftir kóngsins forordníngu, og eru leigur enn í ár ógoldnar. Kvaðir eru, síðan lögmaðurinn Lauritz Gottrup tók umráð, og Brynjólfur ábúandi veit um 11 ár að segja, dagsláttur í Hnausa og hestlán á Skaga, hefur goldist in natura eður betalast v álnum það er á brast. Aður en lögmaðurinn rjeði, veit enginn þessar kvaðir verið hafi. Kvígilda uppbót er af lögmannsins hendi engin sken í næstu ellefu ár, en Brynjólfur kveðst dauða leigukú, þá er af öngvum sínum völduru dáið hafi, leigt hafa í 9 ár. En það meðkennir Brynjólfur, að þá þessari kú ekki var lífvænt, hafi hann látið hana skera af. Kvikfjenaður iiii kýr, xxxvi ær, i sauður veturgamall, xxv lömb, iii hestar, i bross, i foli tvævetur. Fóðrast kann iiii kýr, xl ær, xx lömb, iiii hestar.
Torfrista og stúnga næg. Reiðíngsrista viðsæmandi. Rifhrís til kolgjörðar og eldiviðar bjarglegt Lax og silúngsveiðivon lítil í Vatnsdalsá, má ekki telja. Grasatekja sem segir í Asi. Túninu grandar vatnsuppgángur, so hætt er við að í mýri falli meiri hlutinn. Engið brýtur Vatnsdalsá, og er nær til helmínga brotið. Vatnsból hið erfiðasta um vetur og sumar. Jarðföll skemma haglendi stórlega.

Breckukot. það eru munnmæli að hjer muni til forna hafa bygð verið; enginn veit það og engin eru þess vitni. nema girðíngaleifar einar. Stekkur hefur hjer verið frá heimajörðinni um lángan aldur og brúkar heimajörðin grasnautn alla. Ómögulegt er hjer að byggja nema til skaða jarðarinnar, því öll grasnautn, sem hjer skyldi brúka, gengi frá heimajörðinni Saurbæ.

Lélegur bær var í Saurbæ, einkum þó frambærinn. Var næsta furðulegt að heimilisfólkið skyldi komast þar fyrir. Baðstofan var að vísu í þrennu lagi. Var Hjörtur gamli í stiðurendanum og hjónin í norðurhúsinu sem var um leið stofa. Að minnsta kosti man ég að við krakkarnir drukkum súkkulaðið góða í norðurhúsinu. Hálftimburstafn var til norðurs en hvort timburstafn var til suðurs man ég ekki.

Á þessum árum frá 1920 byggði Jón Hjartarson steinsteypt íbúðarhús í Saurbæ og var fjölskyldan flutt í það er hún fór af jörðinni vorið 1925. Húsið var þá lítið meira en fokhelt.

Ábúendur;

<1880 og 1901> Jónas Jóelsson 20. feb. 1845 - 22. júní 1924. Var í Saurbæ, Grímstungusókn, Hún. 1845. Kona hans; Sigríður Elín Benediktsdóttir 16. mars 1851 - 30. jan. 1913. Húsfreyja í Saurbæ í Vatnsdal. Húsfreyja þar 1880, 1890 og 1901.

<1910-1925- Jón Hjartarson 5. mars 1880 - 13. jan. 1963. Tökubarn á Urðarbaki, Breiðabólstaðarsókn, Hún. 1880. Hjú á Kornsá, Undirfellssókn, Hún. 1901. Húsbóndi á Grettisgötu 50, Reykjavík 1930. Bóndi í Saurbæ í Vatnsdal, Áshr., A-Hún. Síðar Alþingisvörður í Reykjavík. Guðrún Friðriksdóttir 28. des. 1874 - 16. mars 1942. Húsfreyja í Saurbæ í Vatnsdal, Áshr., A-Hún. Sveitarþurfi í Hvammshlíð, Höskuldsstaðasókn, Hún. 1880. Lausakona á Ási, Undirfellssókn, Hún. 1901. Húsfreyja á Grettisgötu 50, Reykjavík 1930. Kjördóttir: Margrét J. Frederiksen, f.1.3.1917, d.17.12.2003.
1925-1944- Gísli Jónsson 18. janúar 1878 - 18. maí 1959 Bóndi í Saurbæ í Vatnsdal, Þórormstungu o.v. Flutti til Reykjavíkur 1944. Kona hans; Katrín Grímsdóttir 18. október 1875 - 13. september 1956. Húsfreyja í Saurbæ í Vatnsdal. Flutti til Reyjavíkur 1944.

1942-1969- Grímur Gíslason 10. janúar 1912 - 31. mars 2007 Vinnumaður í Saurbæ, Undirfellssókn, A-Hún. 1930. Var í Saurbæ, Áshr., A-Hún. 1957. Bóndi í Saurbæ, A-Hún. til 1969. Starfaði á skrifstofu kaupfélags Húnvetninga. Fréttaritari Ríkisútvarpsins á Blönduósi. Kona hans; Sesselja Svavarsdóttir 31. ágúst 1922 - 4. janúar 2000 Var í Saurbæ, Áshr., A-Hún. 1957. Húsfreyja í Saurbæ um árabil.

1966- Guðmundur Sanddal Guðbrandsson 14. nóvember 1939 bóndi Saurbæ. Kona hans; Sigrún Grímsdóttir 25. október 1942 Var í Saurbæ, Áshr., A-Hún. 1957

Landamerkjaskrá fyrir jörðinni Saurbæ í Vatnsdal, liggjandi í Húnavatnssýslu.

Að sunnan ræður bein lína vestan frá Kvísl, um Saurbæjarstein og Merkjavörðu austur undir Brún, og þaðan beint ofan í merkjaskurð, sem er í flóanum milli Haukagils og Saurbæjar, og úr austurenda skurðsins beint austu í línu þá, er skilur land milli Þórormstungu, og Haukagils og Saurbæjar, miðuð frá vörðu vestan til á Ássmóhellu í fornar fjárrjettar rústir á svo nefndum Rjettarhólma. Að austan ræður fyr nefnd merkjalína út á móts við Brekkulæk. Að norðan ræður bein lína frá merkjalínunni að austan vestur í Brekkulæk þar sem hann rennur í Vatnsdalsá, þaðan Brekkulækur, og frá upptökum Brekkulækjar í stein sem er á ásnum fyrir austan austari Ástjörnina, heldur sunnar er undan miðri tjörninni, og frá steininum beint vestur í Kvísl, þaðan ræður Kvíslin suður til Saurbæjarsteins.

Ási, 29. júlí 1890.
Vegna eigna og umráðamanns Saurbæjar og Haukagils.
J. Hannesson
Guðm. Jónsson vegna eiganda Áss.
Bjarni Snæbjörnsson eigandi Þórormstungu

Lesið upp á manntalsþingi að Ási í Vatnsdal, hinn 28. maí 1891, og innfært í landamerkjabók Húnavatnssýslu, No. 241, fol. 126.

IS HAH-Bæ

Final

Full

GPJ 9.4.2019

• Icelandic

Guðmundur Paul
Jarðarbók Árna Magnússonar og Eggerts Ólafssonar. Bls 281
file:///C:/Users/Notandi/AppData/Local/Microsoft/Windows/INetCache/IE/TYHI81U1/H%C3%BAnavatnss%C3%BDsla.pdf
Landamerkjabók Húnavatnssýslu, No. 241, fol. 126.
Húnaþing II bls 342