Corporate body

Gilá í Vatnsdal

(950)

Gilá stendur á lítilli undirlendisskák norðan Gilár, smá á sem fellur úr djúpu og fögru kleyfagili rétt sunnan bæjar og til Vatnsdalsár vestan Gilárskróks, en þar hefur hún kastað sér þvert yfir dalinn og fellur síðan með hlíðarrótum út að Kötlustaðamel. Jörðin er landlítil og möguleikar til frekari ræktunar nánast enigir. Frá Gilá voru hinir kunnu bræður Guðmundur, Daði, Daníel og Díómedes Davíðssynir. Skógrækt ríkisins á nú jörðina 1975] og er hafist handa um skógrækt. Íbúðarhús byggt 1958, 344 m3. Fjárhús yfir 150 fjár og nautgriðir að hluta þar. Hlaða 794 m3. Tún 11,6 ha. Veiðiréttur í Vatnsdalsá.

Vatnsdalur; Áshreppur; Gilá [áin ]: Gilárgil; Gilárskrókur; Gilárfell; Gilárlaut; Kötlustaðir; Kötlustaðamelur; Kötlustaðahlíð; Marðarnúpur[býlið var hluti af Marðarnúpslandi 1706]; Fremstilækur; Snagi; Selkvísl; Sýkiskrókur; Tunguá; Illagjá; Svartfell; Sauðadalslækur; Sauðadalur; Ás; Kolamannahvammur í Blöndugili;

Giliaaa. [Giljaá]
Þriðja býli og afdeildur bær hjer á Marðargnúpi. Dýrleikinn er kallaður og haldinn xx & , og so tíundast fjórum tíundum. Eigandinn að þessum xx & er ekkjan Sigríður Þorvarðsdóttir að Hofi í Vatnsdal. Abúandinn Jón Gunnarsson. Landskuld i & . Betalast í öllum gildum landaurum heim til landsdrottins. Leigukúgildi iiii. Leigur gjaldast í smjöri heim til Landsdrottins, ef á það skortir betalast í landaurum. Kvaðir öngvar. Kvikfjenaður v kýr, liiii ær, vi sauðir tvævetrir og eldri, xi veturgamlir, xxiiii lömb, v hestar, iii hross. Fóðrast kann iii kýr, xx lömb, xxx ær, i hestur. Eigendur eigna jörðunni x @ land í Sauðadal, og so segir almenníngsrómur. Selstöðu á Marðargnúpur fyrir Öxlum, og er það kallað x @ land; þá selstöðu brúkar Marðargnúpur hvenær sem ábúendur vilja, og er þó lángt og örðugt til að sækja. Torfrista og stúnga er heima sæmileg. Móskurður til eldiviðar hefur brúkast í manna minni, og mætti enn vera, en brúkast ei. Rifhrís á jörðin ekki heima, ekki nær en í selstöðunni. En þó menn eigni það jörðinni í Haukagilslandi eftir munnmælum, vita menn ekki rök til, og óvist hvað að lögum vinnist ef til greina kemur. Laxveiði og silúngs er ekki von, nema í Vatnsdalsá fyrir litlum hluta jarðarinnar lands. Grasatekjuvon gagnvæna brúka margir orðlofslaust sem annarstaðar. Munnmæli eru, að hálfkirkjan eigi rekahlut í Spákonuarfi; enginn man að þess hafi ábúendur nje eigendur notið. Sömu munnmæli eigna jörðinni hrossabeit í Ásshaga. Fyrir hvað mörg hross og hvað lengi er ekki greint, en allir segja um vetur vera skuli. Skógarítak í Kolamannahvammi í Blöndugili þorir enginn með berum orðum að eigna jörðinni, so menn megi því vænast, en láta þó af sjer heyra, að sú ítala mundi nokkur, ef munnmæli gilda. Túninu á þeim parti jarðarinnar, sem Giljaá heitir, granda leir- og grjótskriður úr brattlendi. Engi heimajarðarinnar öllu grandar vatnsfall það sem kallað er Túnguá. Landþröng er hin mesta á allri jörðinni á heimalandi.

Kristfjárjörð

Húsakynni voru mjög lítil á Gilá. Gengið var inn bæjargöng og upp tvær tröppur upp á baðstofugólfíð. Var eldavél þar í hálfu stafgólfi en baðstofan annars tvö stafgólf. Voru gömlu hjónin í innra stafgólfinu en systkinin í því fremra. Var rúm Daða aftur af rúmi móður hans, gluggamegin í baðstofunni. Sat Daði mikið á rúmi sínu við fræðaöflun og skriftir, við mjög slæma aðstöðu. Skrifborðið var kistill sem stóð aftast í rúmhorninu fast fram við uppganginn í baðstofuna. Sat hann því snúinn við skriftirnar. Norðan við baðstofuna var búr eða skáli með moldargólfi og að mestu óþiljað. Þar borðaði fólkið að sumrinu og að einhverju leyti var þetta svefnhús.

Einar svaf að sumrinu úti í skemmu sem stóð norður á hlaðinu þar sem hann hafði einnig smíðaaðstöðu. Baðstofan á Gilá var svo mjó að ekki var hægt að hafa venjulegt borð á gólfinu. Kommóða var inn við stafninn á milli rúma þeirra Davíðs og Þuríðar og þar yfir lítil hilla. Veðurhús, sem var loftvog, stóð á hillunni. Þótti okkur krökkunum það mikið undur. Sú var náttúra veðurhússins að kerling kom út er spáð var góðu veðri en karl ef það var lakara eða á því von.

Ábúendur;

um1901 og 1910- Daði Davíðsson 22. september 1859 ógiftur bóndi Gilá í Vatnsdal 1901 og 1910, Gili 1920

1922-1961- Indriði Guðmundsson 5. mars 1892 - 17. apríl 1976. Bóndi á Gilá, Undirfellssókn, A-Hún. 1930. Bóndi og oddviti á Gilá í Áshr., A-Hún. Fyrri kona hans; Kristín Gísladóttir

22. jan. 1898 - 2. mars 1933. Húsfreyja á Gilá, Undirfellssókn, A-Hún. og var þar 1930. Seinni kona hans; Jakobína Björnsdóttir 20. mars 1916 - 3. ágúst 1957. Var á Hæli, Blönduósssókn, A-Hún. 1930. Húsfreyja á Gilá.

1958- Marteinn Ágúst Sigurðsson 17. okt. 1923 - 27. maí 1999. Var á Freyjugötu 11, Reykjavík 1930. Bóndi og húsgagnasmiður. Nemi Í Reykjavík 1945. Var í Gilá, Áshr., A-Hún. 1957. Síðast bús. í Áshreppi. Kona hans; Þuríður Indriðadóttir 8. júní 1925 - 25. ágúst 1993. Var á Gilá, Undirfellssókn, A-Hún. 1930. Var í Gilá, Áshr., A-Hún. 1957. Húsfreyja á Gilá.

Landamerkjaskrá fyrir kristfjárjörðinni Gilá í Vatnsdal.

Að sunnan ræður merkjum gagnvart Marðarnúpi Gilárgil á fjall upp, meðan til endist, þá bein stefna fyrir norðan Gilárfell í Fremstalæk, ræður þá lækur þessi beint í Snaga við Selkvísl. Að sunnan og neðan, þar sem Gilárlaut gengur úr Giljárfarveginum, ræður laut þessi merkjum allt vestur í Sýkiskrók, þá ræður sýkið til vörðu, sem stendur á sýkisbakkanum, og úr vörðunni bein stefna í Tunguá, sem ræður merkjum til Vatnsdalsár. Að vestan ræður Vatnsdalsá, allt að jarðföstum steini, sem er við veginn og merktur er bókstöfunum L.M. Að norðan ræður merkjum gagnvart Kötlustöðum bein stefna úr nefndum steini í markstein í Kötlustaðahlíð, þaðan í Illugjá, þar sem hún myndast í fjallsbrúninni, þá bein lína yfir Svartfell austur í Sauðadalslæk. Að austan ræður Sauðadalslækur, þar til hann beygist og nefnist Fremstilækur. Gilá á slægnaítök í Marðarnúpsengi vestan Tunguár, sem er afmarkað með 3 vörðum.

Kornsá og Undirfelli, 25. júlí 1890.
Lárus Blöndal, Hjörl. Einarsson umráðamenn kristfjárjarðanna Gilár, Marðanúps og Kötlustaða.

Lesið upp á manntalsþingi að Ási, hinn 28. maí 1891, og innfært í landamerkjabók Húnavatnssýslu, No. 247, fol. 129.

IS HAH-Bæ

Final

Full

GPJ 1.4.2019

• Icelandic

Guðmundur Paul
Jarðarbók Árna Magnússonar og Eggerts Ólafssonar 1706. Bls 295
file:///C:/Users/Notandi/AppData/Local/Microsoft/Windows/INetCache/IE/TYHI81U1/H%C3%BAnavatnss%C3%BDsla.pdf
Landamerkjabók Húnavatnssýslu, No. 247, fol. 129.
Húnaþing II bls 331