Identity area
Type of entity
Corporate body
Authorized form of name
Bessastaðir á Álftanesi
Parallel form(s) of name
Standardized form(s) of name according to other rules
Other form(s) of name
Identifiers for corporate bodies
Description area
Dates of existence
1766 -
History
Rannsóknir fornleifafræðinga hafa leitt í ljós að fyrstu íbúar á Bessastöðum settust þar að á landnámsöld og búseta hefur verið þar óslitið síðan.
Á þjóðveldisöld bjó þar skáldið og höfðinginn Snorri Sturluson eins og getið er um í Íslendingasögu Sturlu Þórðarsonar. Eftir dauða Snorra sló Noregskonungur eign sinni á staðinn og síðari hluta miðalda sátu í konungsgarði á Bessastöðum æðstu fulltrúar erlends valds á Íslandi. Við einveldistöku Danakonungs breyttist hérlend stjórnsýsla talsvert og árið 1688 urðu Bessastaðir embættisbústaður fulltrúa konungs, landfógeta og amtmanns allt þar til yfirstjórn landsins fluttist til Reykjavíkur.
Bessastaðastofa var byggð 1761-66, í amtmannstíð Magnúsar Gíslasonar. Árið 1805 fluttist Hólavallaskóli, eini lærði skóli landsins, til Bessastaða og hlaut þá heitið Bessastaðaskóli. Hann starfaði þar til 1846 að hann flutti til Reykjavíkur; á þeim árum sóttu skólann m.a. Fjölnismenn og aðrir leiðtogar sjálfstæðisbaráttu Íslendinga og þar sleit skáldið Benedikt Gröndal barnsskónum eins og hann lýsir í Dægradvöl.
1867 eignaðist skáldið og þingmaðurinn Grímur Thomsen Bessastaði og bjó þar tæpa tvo áratugi. Eftir að hann lést árið 1896 keypti Landsbanki Íslands Bessastaði, Lambhús og Skansinn af ekkju Gríms, Jakobínu Jónsdóttur.
Skúli Thoroddsen ritstjóri og alþingismaður og kona hans Theodóra Thoroddsen skáldkona keyptu Bessastaði 1898 og bjuggu þar rausnarbúi með börnum sínum tólf til 1908 og áttu jörðina þar til Skúli lést árið 1916.
Jón H. Þorbergsson bóndi bjó á Bessastöðum 1917-28 og Björgúlfur Ólafsson læknir 1928-40. Þá keypti Sigurður Jónasson forstjóri Bessastaði og hann afhenti síðan íslenska ríkinu staðinn að gjöf árið 1941 svo þar mætti verða bústaður ríkisstjóra og síðar forsetasetur.
Places
Forsetasetrið Bessastaðir er jörð á Álftanesi sem á sér sögu frá landnámstíð (sjá nánar hér). Í núverandi mynd eru Bessastaðir þyrping bygginga þar sem eru meðal annars Bessastaðastofa, móttökusalur, þjónustuhús, íbúðarhús forseta, íbúðarhús staðarhaldara og umsjónarmanns, Bessastaðakirkja og bílageymsla. Bessastaðastofa er heiti elstu byggingarinnar sem er sú sem stendur næst kirkjunni.
Legal status
Functions, occupations and activities
Mandates/sources of authority
Ekki er vitað með vissu hver sá Bessi (Bersi) var sem Bessastaðir á Álftanesi eru kenndir við. Dönsk fræðikona, Jenny Jochens, telur að Snorri Sturluson hafi nefnt staðinn eftir Bersa Vermundarsyni hinum auðga á Borg, tengdaföður sínum (d. 1202) (Jenny Jochens, 85-86).
Internal structures/genealogy
1757-1766; Magnús Gíslason (1704-1766)
1770-1785; Lauritz Thodal (1718-1808)
1790-1795; Ólafur Stephensen (1731-1812) frá Höskuldsstöðum
1795-1802; Jochim Christian Vibe (1749-1802)
1802-1804; Jochim Christian Vibe (1766-1804)
1804-1806; Frederik Christopher Trampe (1779-1832) greifi
1806-1810; Steingrímur Jónsson (1769-1845)
1810-1846; Hallgrímur Scheving Hannesson (1781-1861)
1819-1846; Sveinbjörn Egilsson (1791-1852)
1822-1846; Björn Gunnlaugsson (1788-1876) frá Tannstöðum V-Hvs
1840-1849; Þorgrímur Thomsen (1782-1849)
1849-1867) Ingibjörg Jónsdóttir (1784-1865) ekkja Þorgríms
1867 -1896; Grímur Thomsen (1820-1896)
1896-1898; Landsbankinn
1898-1916; Skúli Thoroddsen (1859-1916) ritstjóri og alþingismaður og kona hans Theodóra Thoroddsen (1863-1954)
1910; Guðmundur Ólafsson (1874-1954)
1910; Þórður Þórðarson (1873-1925)
1917-1928; Jón Helgi Þorbergsson (1882-1979)
1928-1940; Björgúlfur Aðalsteinn Ólafsson (1882-1973) læknir
1940-1941; Sigurður Jónasson (1896-1965) forstjóri keypti Bessastaði og afhenti síðan íslenska ríkinu staðinn að gjöf árið 1941 svo þar mætti verða bústaður ríkisstjóra og síðar forsetasetur.
1941-1952 Sveinn Björnsson (1881-1952)
1952-1968; Ásgeir Ásgeirsson (1894-1972)
1968-1980; Kristján Eldjárn (1916-1982)
1980-1996; Vigdís Finnbogadóttir (1930)
1996-2016; Ólafur Ragnar Grímsson (1943)
2016- Guðni Th Jóhannesson (1968)
General context
Relationships area
Related entity
Identifier of related entity
Category of relationship
Dates of relationship
Description of relationship
Related entity
Identifier of related entity
Category of relationship
Type of relationship
Dates of relationship
Description of relationship
Related entity
Identifier of related entity
Category of relationship
Type of relationship
Dates of relationship
Description of relationship
Related entity
Identifier of related entity
Category of relationship
Type of relationship
Dates of relationship
Description of relationship
Related entity
Identifier of related entity
Category of relationship
Type of relationship
Dates of relationship
Description of relationship
Related entity
Identifier of related entity
Category of relationship
Type of relationship
Dates of relationship
Description of relationship
Related entity
Identifier of related entity
Category of relationship
Type of relationship
Dates of relationship
Description of relationship
Access points area
Subject access points
Place access points
Occupations
Control area
Authority record identifier
Institution identifier
IS HAH
Rules and/or conventions used
Status
Final
Level of detail
Partial
Dates of creation, revision and deletion
GPJ skráning 7.5.2020
Language(s)
- Icelandic
Script(s)
Sources
Guðmundur Paul
®GPJ ættfræði