Fyrirtæki/stofnun

Lómagnúpur

(1000-2019)

Lómagnúpur er 767 m hátt fjall á Skeiðarársandi. Lómagnúpur er eitt hæsta standberg á Íslandi (671 m).

Eins og mörg fjallshlíð á svæðinni á milli Kirkjubæjarklausturs og Skeiðarársands, hefur núpurinn áður fyrr verið hornbjarg. Lengi hefur hann skagað fram í sjó og mótast af afli haföldunnar og landrisi. Fjörður mikill hefur í þann tíð gengið inn í landið, þar sem Skeiðarársandur er núna. Samt er nú langt síðan árnar á sandinum hafa fyllt upp þennan fjörð og raunar miklu meir en það - ekki síst í mörgum jökulhlaupum.
Lómagnúpur er úr móbergi, seti og grágrýti. Að meginhluta til er Lómagnúpur byggður upp af móbergi, tvær áberandi syrpur af kubbabergi og stuðludu basalti blasa þó við í hamrahlíðum fjallsins. Á jökulskeiðum ísaldar hefur móbergið myndast og jarðlögin í höfðanum í heild hlaðist upp á um einni milljón ára.
Tvö þekkt berghlaup hafa fallið úr honum, eitt af þeim á árinu 1789. Skriðan kom niður í jarðskjálfta í júli 1789. Hún fell úr 600 métra hæð niður á sandinn og nær fast að þjóðvegi, hún kallast Hlaup og verður því stórgrýttari sem nær dregur fjallinu.

Skaftafellssýslur; Skeiðarársandur; Hlaup:

Gnúpurinn er líka frægur vegna hlutverk hans í Njálu. Þar segir Flosi: "Mig dreymdi (... ...) að ég þóttist vera að Lógmagnúpi og ganga út og sjá upp til gnúpsins, og opnaðist hann. Og gekk maður út úr gnúpinum (...) og hafði járnstaf í hendi. Hann fór kallandi og kallaði á menn mína, suma fyrr og suma síðar, og nefndi á nafn.„ Útkoman er þekkt.

Vötnin byltast að Brunasandi,
bólgnar þar kvikan gljúp;
landið ber sér á breiðum herðum
bjartan og svalan hjúp;
jötunninn stendur með járnstaf í hendi
jafnan við Lómagnúp,
kallar hann mig, og kallar hann þig (...)
kuldaleg rödd og djúp.

Áfangar Jóns Helgasonar

Svíagígur í Vatnajökli (1919 -)

Núpsstaður í Fljótshverfi Skaftafellssýslu ((1000))

Hverfisfljót í Fljótshverfi (874 -)

Austur-Skaftafellssýsla

HAH00604

IS HAH-Fjall

Loka

Fullt

GPJ 15.4.2019

• íslenska

Guðmundur Paul https://is.wikipedia.org/wiki/Lómagnúpur