Klömbrur í Vesturhópi

Auðkenni

Tegund einingar

Fyrirtæki/stofnun

Leyfileg nafnaform

Klömbrur í Vesturhópi

Hliðstæð nafnaform

Staðlað form nafns/nafna samkvæmt öðrum reglum

Aðrar nafnmyndir

Auðkenni fyrir stofnanir

Lýsing

Fæðingar- og dánarár

um1880

Saga

Júlíus Halldórsson héraðslæknir lét byggja íbúðarhúsið að Klömbrum. Ekki er vitað nákvæmlega hvenær húsið var byggt, né hver hinn snjalli steinsmiður var, en líklega hafa byggingarframkvæmdir hafist laust eftir 1880 og þeim lokið um 1885.

Húsið er einlyft með risi, á háum kjallara. Útveggir eru hlaðnir úr lítt tilhöggnu grjóti, sem flutt var úr Nesbjörgum. Veggir eru einfaldir og veggjaþykkt er um 50 cm. Þeir voru múrhúðaðir að utan með sementsblöndu, sem einnig var notuð sem bindiefni.

Íbúðarhús Júlíusar héraðslæknis þótti afar glæsilegt og húsakynni öll hin ríkmannlegustu. Í húsinu var bæði stássstofa og dagstofa sem þiljaðar voru innan með brjóstþili og strekktum striga á útveggjum en standandi þili á milliveggjum. Auk þess var apótek og sjúkrastofa í húsinu. Á rishæðinni var meðal annars korn- og mjölgeymsla og í kjallara var eldhús í miðju húsi, þar sem var stór eldavél, og búr með bekkjum og skápum.

Þegar hafist var handa við endurbætur á húsinu í lok síðustu aldar hafði ekki verið búið í húsinu í um hálfa öld en þykkir steinveggir, auðar gluggatóttir og fúið tréverk báru vitni um stórhug og vandvirkni.

Staðir

Réttindi

Starfssvið

Lagaheimild

Ef margir spyrja sig hvaðan Klambratúnsnafnið er komið þá eru þeir sennilega enn fleiri sem klóra sér í höfðinu yfir merkingu þessara Klambra sem túnið er kennt við. Baldur Jónsson heitinn, prófessor og málfræðingur, skrifaði tvær greinar í tímaritinu Orði og tungu sem Orðabók Háskólans gefur út árlega um merkingu orðsins og örnefnisins þar sem hann reynir að skýra rugling sem hefur verið með notkun þess.
Eins og áður kom fram tók Magnús Júlíusson Klambranafnið með sér frá heimaslóðunum en eins og Baldur bendir á í grein sinni hét sá bær ávallt Klömbur í jarðabókum. Samkvæmt heimildum Baldurs voru staðhættir þannig í Vesturhópi að þar var landþröng mikil og þaðan sé nafnið komið. Hefur hann eftir Margeiri Jónssyni á Ögmundarstöðum: „Bæjarnafnið Klömbur þýðir því (kletta)þrengsli, og það er í góðu samræmi við landslag hjá bænum Klömbur í Vesturhópi. Bærinn stendur rjett framan við mynnið á Ormsdal, er liggur vestur í Vatnsdalsfjöllin, og beggja megin við dalsopið eru klettar, og þrengjast því ofar sem dregur í dalinn.“

Skýringin á mismunandi rithætti örnefnisins sé að kvenkynsorðið klömbur, fleirtöluorðið klömbrur og kvenkynsorðið klambra eru „samvaxin eða flækjast hvert í öðru“ sem ylli ruglingi jafnt á meðal lærðra og leikra. Upphaflega nafnið hafi verið Klömbur en síðar hafi menn tekið orðinu sem fleirtöluorði og því talað um Klömbrur.

Innri uppbygging/ættfræði

Grunnur, grýttur jarðvegur kallast klömbrur, þar sem grjótið annað hvort stingst upp úr jörðinni skorðað eins og i klömbru eða klömbrum, eða kennist undir jarðveginum í hverju spori. Hann er ógreiðíær sakir misjafnanna bæði sumar, þá autt er, og vetur, þvi hann verst jafnaðarlegast akíæri. Af honum þiggja bæirnir Klömbur (víða) nafn sitt. Fornbréfasaínið sýnir alstaðar eintölu Klömbur, Klambrar land, nema máldagi 1371, D III Klambra land, sem líklega á að vera Klambrar, en bæirnir eru nú kailaðir Klambra eða Klömbrur tíðast, það er að segja, að nafnháttarnafnorðið sagnarinnar klambra, sem runnin er af klömbur, hefir byggt því út úr bæjanöfnunum. Klambra er líka rétt eptir íslenzkum lögum, því það er ekki ótítt að staðhætti er gefið nafnháttarnafnorð að heiti Klambra og klömbrur hafa og rutt sér til rúms í daglegu tali til miska klömbur. JÞað er tiðara að tala um að fella klömbrur að e-u, t. d. rekatrjám, þá er þeira er flett, heldur en klömbur, þó hvorttveggja só rétt, og eins að kalla áhald það, sem klénsmiðir, járn- og skósmiðir nota í iðn sinni klömbru eða klömbrur, heldur en klöbur eða klambrir.

Almennt samhengi

Klambratún skal það heita. Borgarráð Reykjavíkur samþykkti einróma í síðustu viku tillögu Jóns Gnarrs borgarstjóra þess efnis að nafni Miklatúns skyldi breytt aftur í Klambratún. Nafninu var breytt í Miklatún á sjöunda áratugnum en í rökstuðningi breytingarinnar nú er sagt að nafnið hafi aldrei unnið sér sess í hugum borgarbúa sem hafi haldið áfram að kalla það Klambratún í daglegu tali. Á túninu hafa borgarbúar um árabil getað iðkað hvers kyns frístundir, körfubolta, fótbolta og brennibolta. Þá má jafnvel sjá stangveiðimenn æfa sig í garðinum og golfara munda kylfur. Þá er listasafnið Kjarvalsstaðir enn ónefnt. Þótt mörgum, ef ekki flestum, sé tamt að tala um Klambratún vita líklega færri hvaðan nafn þessa vinsæla almenningsgarðs er komið.

Klambratún heitir eftir bænum Klömbrum sem stóð á túninu miðju, rétt fyrir aftan þar sem Kjarvalsstaðir standa nú, allt til ársins 1965 þegar síðasta húsið var rifið. Það var Magnús Júlíusson, læknir og borgarfulltrúi, sem byggði bæinn árið 1925 og nefndi hann eftir ættaróðali sínu í Vesturhópi í Vestur-Húnavatnssýslu.

Fyrir á túninu voru bæirnir Sunnuhvoll og Háteigur. Þar reyndi Magnús fyrir sér með sauðfjárrækt en hann var formaður Fjáreigenda í Reykjavík. Árið 1934 seldi Magnús hins vegar dönskum manni Klömbrur, Christian Harald Hyldalh Christensen, sem hafði flutt til landsins þremur árum fyrr. Christensen, sem var síðasti bóndinn á Klömbrum, hefði orðið 100 ára gamall á sunnudag, 18. júlí, og í tilefni þess og nafnbreytingarinnar hefur Reykjavíkurborg ákveðið að koma fyrir söguskilti á túninu síðar í sumar.

Tengdar einingar

Tengd eining

Sigríður Þorleifsdóttir (1836-1907) Kjörvogi frá Hjallalandi (11.11.1836 - 31.12.1907)

Identifier of related entity

HAH06791

Flokkur tengsla

stigveldi

Dagsetning tengsla

Lýsing á tengslum

Tengd eining

Maggi Júlíus Magnús (1886-1941) læknir (4.10.1886 - 30.12.1941)

Identifier of related entity

HAH09501

Flokkur tengsla

associative

Dagsetning tengsla

1886

Lýsing á tengslum

Tengd eining

Þorbjörg Sigurðardóttir (1859-1937) Syðri-Þverá (17.7.1859 - 7.4.1937)

Identifier of related entity

HAH09494

Flokkur tengsla

associative

Dagsetning tengsla

1859

Lýsing á tengslum

Tengd eining

Þorbjörg Snorradóttir (1848-1927) Núpi Dýrafirði frá Klömbrum (22.9.1848 - 9.9.1927)

Identifier of related entity

HAH07094

Flokkur tengsla

associative

Dagsetning tengsla

1848

Lýsing á tengslum

Tengd eining

Guðmundur Tryggvason (1908-2005) Kollafirði (1.9.1908 - 3.2.2005)

Identifier of related entity

HAH01293

Flokkur tengsla

associative

Dagsetning tengsla

Lýsing á tengslum

Tengd eining

Þóra Júlíusdóttir (1879-1967) Borgarnesi (26.8.1879 - 26.1.1967)

Identifier of related entity

HAH09502

Flokkur tengsla

associative

Dagsetning tengsla

Lýsing á tengslum

Tengd eining

Sigríður Snorradóttir (1832-1910) prestfrú Stað á Reykjarnesi (5.11.1832 - 7.11.1910)

Identifier of related entity

HAH06665

Flokkur tengsla

associative

Type of relationship

Sigríður Snorradóttir (1832-1910) prestfrú Stað á Reykjarnesi

is the associate of

Klömbrur í Vesturhópi

Dagsetning tengsla

1832

Lýsing á tengslum

Tengd eining

Ragnhildur Snorradóttir (1832-1917) Klömbrum (5.11.1832 - 1917)

Identifier of related entity

HAH07522

Flokkur tengsla

stigveldi

Type of relationship

Ragnhildur Snorradóttir (1832-1917) Klömbrum

controls

Klömbrur í Vesturhópi

Dagsetning tengsla

1832

Lýsing á tengslum

Tengd eining

Guðmundur Björnsson (1873-1953) Klömbrum (5.12.1873 - 4.6.1953)

Identifier of related entity

HAH03984

Flokkur tengsla

stigveldi

Type of relationship

Guðmundur Björnsson (1873-1953) Klömbrum

controls

Klömbrur í Vesturhópi

Dagsetning tengsla

Lýsing á tengslum

Tengd eining

Ingibjörg Magnúsdóttir (1849-1946) Klömbrum og Blönduósi (22.1.1949 - 26.8.1946)

Identifier of related entity

HAH06681

Flokkur tengsla

stigveldi

Type of relationship

Dagsetning tengsla

Lýsing á tengslum

Tengd eining

Tryggvi Guðmundsson (1878-1918) Klömbrum og Stóruborg, (12.7.1878 - 1.5.1918)

Identifier of related entity

HAH02907

Flokkur tengsla

stigveldi

Type of relationship

Dagsetning tengsla

Lýsing á tengslum

Tengd eining

Júlíus Halldórsson (1850-1924) læknir Blönduós (17.8.1850 - 19.5.1924)

Identifier of related entity

HAH04941

Flokkur tengsla

stigveldi

Type of relationship

Júlíus Halldórsson (1850-1924) læknir Blönduós

controls

Klömbrur í Vesturhópi

Dagsetning tengsla

Lýsing á tengslum

Access points area

Efnisorð

Staðir

Occupations

Stjórnsvæði

Authority record identifier

HAH00828

Kennimark stofnunar

Reglur eða aðferð sem stuðst er við

Staða

Loka

Skráningarstaða

Hluti

Skráningardagsetning

GPJ 10.3.2020. Innsetning og skráning

Tungumál

  • íslenska

Leturgerð(ir)

Athugasemdir um breytingar

  • Clipboard

  • Flytja út

  • EAC

Related subjects

Tengdir staðir