Grenjaðarstaður í Kinn

Auðkenni

Tegund einingar

Fyrirtæki/stofnun

Leyfileg nafnaform

Grenjaðarstaður í Kinn

Hliðstæð nafnaform

Staðlað form nafns/nafna samkvæmt öðrum reglum

Aðrar nafnmyndir

Auðkenni fyrir stofnanir

Lýsing

Fæðingar- og dánarár

1865 -

Saga

Grenjaðarstaður var landnámsjörð samkvæmt því er segir í Landnámu, og bjó þar landnámsmaðurinn Grenjaður Hrappsson. Grenjaðarstaður var höfðingjasetur til forna og þar bjó meðal annars Kolbeinn Sighvatsson, sonur Sighvats Sturlusonar. Hann féll í bardaganm á Örlygsstöðum 1238 en var jarðsettur á Grenjaðarstað.

Grenjaðarstaður var eitt af bestu brauðum landsins. Var staðurinn lagður til jafns við Odda, sem þótti besta brauð í Sunnlendingafjórðungi. Átti staðurinn fjölda jarða auk hjáleigna, reka, laxveiði og önnur ítök en heimaland var mikið og gagnsamt. Á meðal presta á Grenjaðarstað má nefna Þorkell Guðbjartsson (d. 1483), Jón Pálsson Maríuskáld (d. 1471) og Sigurð Jónsson (d. 1595), son Jóns biskups Arasonar, sem gerði skrá um eignir biskupsstólsins á Hólum og eignir kirkna á Norðurlandi. Þá má nefna Gísla Magnússon (1712-1779), síðar biskup á Hólum, sem lét byggja kirkjuna þar.

Árið 1931 var Grenjaðarstað skipt í 5 býli og er prestssetrið nú aðeins fimmtungur jarðarinnar.

Staðir

Réttindi

Grenjaðarstaður er fornt höfuðból, kirkjustaður og prestssetur í Aðaldal í Suður-Þingeyjarsýslu. Á Grenjaðarstað er reisulegur torfbær og er elsti hluti hans byggður árið 1865 en búið var í bænum til 1949. Hann er mjög stór, um 775 fermetrar. Þar er nú byggðasafn sem opnað var 1958.

Starfssvið

Lagaheimild

Byggðasafnið á Grenjaðarstað á sér nokkra forsögu og hefur margt fólk, bæði menn og konur, lagt þar hönd að verki. Bændafélag Þingeyinga setti á laggirnar nefnd veturinn 1950 til þess að athuga möguleika fyrir stofnun byggðasafns í Þingeyjarsýslu.

Fljótlega var byrjað að safna munum. Eftir því sem að munum fjölgaði þá varð það ljóst að annað hvort þyrfti að byggja hús með ærnum kostnaði eða finna hentugt húsnæði sem þegar væri til. Á þessum tíma var gamli bærinn á Grenjaðarstað auður því nýtt íbúðarhús hafði verið byggt á staðnum. Tímans tönn hafði nagað torfveggina og þökin á bænum og þarfnaðist hann því töluverðra endurbóta.

Sumarið 1955 var, fyrir forgöngu þáverandi þjóðminjavarðar,Kristjáns Eldjárns, hafin gagnger viðgerð á bænum, þar sem reynt var að færa hann í upprunalegt horf. Kristján Eldjárn bauð bæinn fram til þess að geyma muni byggðasafnins að viðgerð lokinni. Viðgerð tók sinn tíma en 9. júlí 1958 var bærinn formlega opnaður sem byggðasafn. Hafði þá verið komið fyrir nokkuð á annað þúsund munum í flestum húsum bæjarins sem fólkið í héraðinu hafði gefið til safnsins.

Innri uppbygging/ættfræði

Almennt samhengi

Tengdar einingar

Tengd eining

Grenjaðarstaðakirkja í Kinn (1865)

Identifier of related entity

HAH00855

Flokkur tengsla

associative

Type of relationship

Grenjaðarstaðakirkja í Kinn

is the associate of

Grenjaðarstaður í Kinn

Dagsetning tengsla

Lýsing á tengslum

Tengd eining

Ingibjörg Magnúsdóttir (1849-1946) Klömbrum og Blönduósi (22.1.1949 - 26.8.1946)

Identifier of related entity

HAH06681

Flokkur tengsla

associative

Type of relationship

Ingibjörg Magnúsdóttir (1849-1946) Klömbrum og Blönduósi

is the associate of

Grenjaðarstaður í Kinn

Dagsetning tengsla

Lýsing á tengslum

Tengd eining

Ásta Þórarinsdóttir (1859-1929) Grenjaðarstað (20.6.1859 - 22.8.1929)

Identifier of related entity

HAH07538

Flokkur tengsla

stigveldi

Type of relationship

Ásta Þórarinsdóttir (1859-1929) Grenjaðarstað

controls

Grenjaðarstaður í Kinn

Dagsetning tengsla

1885 - 1911

Lýsing á tengslum

Tengd eining

Helgi Hjálmarsson (1867-1941) prestur á Grenjaðarstað (14.8.1867 - 17.3.1941)

Identifier of related entity

Flokkur tengsla

stigveldi

Type of relationship

Dagsetning tengsla

Lýsing á tengslum

Access points area

Efnisorð

Staðir

Occupations

Stjórnsvæði

Authority record identifier

HAH00746

Kennimark stofnunar

IS HAH

Reglur eða aðferð sem stuðst er við

Staða

Loka

Skráningarstaða

Fullt

Skráningardagsetning

GPJ skráning 6.5.2020

Tungumál

  • íslenska

Leturgerð(ir)

Athugasemdir um breytingar

  • Clipboard

  • Flytja út

  • EAC

Related subjects

Tengdir staðir