Corporate body

Búnaðarfélag Áshrepps (1882)

1882

Búnaðarfélag Áshrepps var stofnað 21. júní 1882, en þá var haldinn
fyrsti aðalfundur félagsins „sem stofnað var á manntalsþingi síðastliðið vor", eins og þetta er orðað í fundargerðinni. Virðist eftir þessu
orðalagi að félagið hafi raunverulega verið stofnað á manntalsþingi í
Áshreppi árið 1881, þótt ekki sjáist um það neinar heimildir.
Stofnendur félagsins voru 18 bændur i Ashreppi, allir tilgreindir
með nöfnum og heimilisfangi. Þeirra á meðal voru þeir sr. Hjörleifur
Einarsson á Undirfelli og sýslumaður Húnvetninga, Lárus Blöndal á
Kornsá, og undirrituðu þeir fyrstu fundargerðina. Lárus sýslumaður
var á fundinum kosinn fyrsti formaður félagsins, kallaður forseti, sr.
Hjörleifur skrifari og Hannes Þorvarðarson, bóndi á Haukagili féhirðir.
Félagslögin eru í 17 greinum og mjög ýtarleg. Tel ég rétt að tilfæra

2. grein félagslaganna, sem speglar þau sjónarmið, sem bændur í
   Vatnsdal höfðu fyrir 100 árum, en hún er svohjóðandi:
   „ Það er tilgangur félags þessa að efla framfarir og velmegun búenda í
   hreppnum, einkum meðþvíað slétta tún, gjöra vörslugarða um rœktaðajörð,
   veita vatni á engjar, skera fram afvœtumýrar, plœgja og herfa til gras- og
   matjurtaræktar, byggja sáðgarða, taka upp móskurð, auka allan áburð og
   hagtéra hann vel, grafa brunna, fœra að grjót til bygginga og byggja
   heyhlöður, leggja stund á fjárrœkt og kynbœtur."
   Þá var gert að skyldu hverjum félagsmanni, að vinna vissa dagsverkatölu árlega, einyrkjum 6 dagsverk, en öðrum bændum 12 dagsverk, nema forföll bönnuðu. Var mjög fast eftir því gengið að þessi
   skylduvinna væri unnin.
   Arið 1902 voru lög félagsins endursamin og kemur þá fram að
   jarðabætur skulu metnar til dagsverka, samkvæmt gildandi reglum.
   HÚNAVAK A 71
   fyrir veitingu styrks úr Landssjóði „en þeim jarðabótum, sem ekki eru
   enn teknar upp í þær reglur skal leggja þannig í dagsverk:
   Aðgrafa brunna og hlaða úrgrjóti 2fet niðurjafnt og eitt dagsverk. Eigi
   skal þó taka til greina fyrstu 4 fetin niður.
   Aðfinna nýiilegt mótak skal metið til 5 dagsverka.
   Heyhlöðukjallari úr tómu grjóti 4 ferálnir ívegg teljist dagsverk. "
   Mönnum var greiddur styrkur á unnin dagsverk ef að þeir framkvæmdu skylduvinnu sína, af því fé, sem Amtsráð veitti til félagsins og
   var því veitt á dagsverkatöluna. Var sú upphæð árið 1883 krónur 284,
   en ekki nema 160 krónur árið 1894. Það ár skýrði forseti frá því að
   hann hefði ráðið Bjartmar nokkurn Kristjánsson til vinnu og skyldi
   hann fá 4 krónur á dag fyrir að plægja með tveim hestum, en 3 krónur
   ella. Af þessu kaupi Bjartmars áttu félagsmenn sjálfir að greiða 2
   krónur fyrir hvert dagsverk í plægingu, en 1 krónu ella.
   I fundargerð og reikningum ársins 1884 kemur fram að fært er til
   tekna af peningum hins forna búnaðarfélags krónur 50 og af peningum hins forna lestrarfélags krónur 25,79. Hvergi hef ég séð annað um
   þessi félög, eða heyrt hvenær þau störfuðu, en líklegt er að saga þeirra
   hafi verið stutt.

Áshreppur; Vatnsdal:

IS-HAH

Final

Full

7.1.2020 frumskráning í AtoM, SR

• Icelandic

file:///C:/Users/Notandi/Downloads/Aldarafm%C3%A6li%20B%C3%BAna%C3%B0arf%C3%A9lags%20%C3%81shrepps_.pdf sótt þann 7.1.2020

SR